بررسی ماهیت و شرایط اجرای مجازات ضِغْث در فقه امامیه

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 خرداد 1403   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2024.86782.1740

نویسنده

مسعود بسامی^*

استادیار گروه حقوق ، واحد اسلام آبادغرب ،دانشگاه آزاد اسلامی، اسلام آباد غرب ، ایران.

چکیده

یکی ازمجازاتهایی‌که درشرع اسلام تعیین شده،«ضغث»می باشد.این‌مجازات‌که‌درواقع یک کیفر بدل‌وجایگزین است، مجازات بزهکاری‌می باشدکه به دلیل بیماری توانایی تحمل مجازات اصلی(شلاق)را ندارد، لذا مجازات تام وی به مجازات‌سبکتری که ضغث است تبدیل می شود.درحقوق کیفری ایران به تاسی از فقه امامیه، مجازات ضغث پذیرفته شده است.لیکن شرایط‌وماهیت‌مجازاتِ ضغث درحقوق کیفری ایران مبهم‌ومجمل است.لذاجهت فهم آنها لازم است که‌به‌فقه که خاستگاه این مجازات می باشد رجوع کرد.هدف از انجام پژوهش حاضر که ‌‌باروش‌توصیفی‌- تحلیلی ‌صورت ‌گرفته‌است؛تعیین ماهیت و شرایط اجرای مجازات ضغث‌ در فقه ‌امامیه ‌می‌باشد.یافته‌های تحقیق بیانگر این است که درخصوص جرم مستوجب مجازات ضغث در کلام فقها دو روایت وجود دارد.که البته نمی توان آنها را دو دیدگاه مقابل هم دانست.برخی از فقها خصوصاً متقدمین‌درآثار خود مجازات ضغث را در کتاب زنا و به عنوان یکی از انواع مجازاتهای زنای غیرمحصنه ذکر نموده‌اند.(بااینحال نمی‌توان گفت با ضغث در سایرجرایم مخالف هستند). ازسوی دیگرفقهای متاخرطبق استفتاتی که ازآنها صورت گرفته است‌مجازات ضغث راعلاوه بر زنا در سایر جرایم حدی مستوجب جلدودرجرایم تعزیری نیز جاری می دانند.دلایل دیدگاه اخیر که صحیح به نظر می رسد این است که اولاً آنچه باعث تبدیل مجازات زانی به ضغث گردیده «بیماری» است.لذادرسایرجرایم نیز هرگاه چنین علتی وجود داشته باشدمی توان ازآن استفاده عموم نمود.ثانیاًدرتعزیرات نیزازطریق قیاس‌اولویت حکم ضرب‌با ضغث را می توان  استنباط نمود.

کلیدواژه‌ها

حد؛ تعزیر؛ شلاق؛ ضغث؛ بیمار؛ فقه امامیه

مراجع