تحلیل الگوی توسعه کالبدی – فضایی شهر یاسوج با استفاده از روش‌های تحلیل فضایی

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 3، دوره 22، شماره 1 - شماره پیاپی 46، فروردین 1403، صفحه 88-63   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2024.87729.1426

نویسندگان

مهدی احساسی خواه¹؛ کرامت اله زیاری^{* 2}؛ عباس رجایی³؛ احمد پوراحمد⁴؛ حسین حاتمی نژاد⁴

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

²استاد گروه جغرافیای انسانی و برنامه ریزی، دانشکده جغرافیا،دانشگاه تهران، تهران، ایران

³دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

⁴استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

شناخت وضعیت کالبدی شهر و ارزیابی الگوی توسعه کالبدی جهت هدایت آن در راستای توسعه پایداری شهری امری حیاتی است، چراکه امروزه اغلب پژوهشگران اعتقاددارند ارتباط معناداری بین الگوی توسعه کالبدی شهر با پایداری وجود دارد. بر این اساس، هدف اصلی پژوهش، تحلیل الگوی توسعه کالبدی – فضایی شهر یاسوج با استفاده از روش‌های آنالیز فضایی همچون خودهمبستگی فضایی محلی (موران)، توزیع جهت‌دار، توزیع بیضوی استاندارد و لکه‌های داغ است. روش‌شناسی تحقیق، ترکیبی از روش‌های قیاسی و استقرایی است. از روش قیاسی در مطالعه مبانی نظری و ادبیات تحقیق و از روش استقرایی نیز جهت شناخت الگوی توسعه کالبدی شهر یاسوج با استفاده از آمارها و اطلاعات حاصل از داده‌های ثانویه استفاده گردید. نتایج تحلیل فضایی نشان می‌دهد که تراکم در هر سه شاخص جمعیت، مسکونی و ساختمانی، الگوی توزیع خوشه و خودهمبستگی فضایی دارد. به‌طوری‌که مقدار آماره Z_Score در سال 1395 برای تراکم جمعیت (58/54)، تراکم مسکونی (48/57) و تراکم ساختمانی (12/51) نسبت به سال‌های 1375 و 1385 افزایش چشمگیری داشته است. نتایج لکه‌های داغ برای سال‌های 1395-1375 در شهر یاسوج نشان می‌دهد که طی این دوره، گسترش فیزیکی شهر به‌صورت پراکنده و غیر متراکم بوده و زمینه را برای رشد اسپرال و بدون برنامه شهر به‌ویژه در محور شمال غربی آماده نموده است. بیشترین میزان خوشه‌های داغ فضایی تراکم‌های مختلف شهر یاسوج با 99 درصد معناداری مربوط به بلوک‌های غربی شهر و بیشترین میزان خوشه‌های سرد فضایی مربوط به بلوک‌های شمال غربی شهر می‌باشد. ازاین‌رو کنترل و نظارت بر ساخت‌وسازهای شهری و جلوگیری از تخریب اراضی کشاورزی در محور غرب و شمال غرب این شهر می‌تواند راهبرد مهمی در هدایت توسعه کالبدی شهر یاسوج باشد.

کلیدواژه‌ها

الگوی توسعه کالبدی؛ تحلیل فضایی؛ شهر یاسوج

مراجع