ارائه الگوی کارای تخصیص بودجه دولت به استان‌های کشور با رویکرد ترکیبی

اقتصاد پولی مالی

مقاله 5، دوره 31، بهار و تابستان 1403 - شماره پیاپی 27، فروردین 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/mfe.2024.84115.1326

نویسندگان

احمدرضا صراف جدیدیان¹؛ مهدی همایون فر^{* 2}؛ سینا خردیار³؛ مهدی فدایی⁴

¹دانشجوی دکتری، گروه مدیریت صنعتی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

²استادیار گروه مدیریت صنعتی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

³دانشیار گروه حسابداری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

⁴استادیار گروه مدیریت صنعتی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران .

چکیده

هدف از پژوهش حاضر ارائه الگوی کارای تخصیص بودجه دولت به استان‌های کشور با رویکرد ترکیبی می‏باشد. پژوهش حاضر یک مطالعه کاربردی-توصیفی، از نوع کمی می‏باشد. جامعه آماری اسناد و مدارک مربوط به تخصیص بودجه در نظام بودجه ریزی است. از روش AHP فازی جهت وزن دهی عوامل موثر بر بودجه‌ریزی استفاده شد. جهت مقایسات زوجی، پرسشنامه تهیه شده در اختیار ۱۰ خبره قرار گرفت. جهت اولویت‌بندی استانها برای تخصیص بودجه، از روش AHP و ویکور فازی استفاده می‌گردد. در نهایت یک مدل ریاضی فازی چندهدفه ارائه شده که توسط الگوریتم نهنگ حل می‌گردد. همچنین نتایج الگوریتم نهنگ چندهدفه برپایه آرشیو پارتو با الگوریتم NSGA-II مقایسه می‌گردد. نتایج حاکی از آن است که، استان تهران در رتبه اول و استان قم در رتبه آخر از منظر اهمیت جهت تخصیص بودجه می‌باشند.پس از وزن‌دهی عوامل و استانها با استفاده از تکنیک‏های AHP فازی و ویکور فازی، مدل چندهدفه فازی تخصیص بودجه برای داده‌های سال 1400 با استفاده از الگوریتم‏های نهنگ پیشنهادی و NSGA-II حل شد و نتایج دو الگوریتم و مقادیر متناظر اسناد و مدارک بودجه ریزی استانی در سازمان برنامه و بودجه مقایسه گردید که نتایج نشان داد برای تخصیص بودجه در سال 1400، مدل تحقیق حاضر با بودجه کمتر به تقاضا پاسخ داده است. مقایسه نتایج دو الگوریتم نهنگ و NSGA-II، برای بودجه استانی سال 1400 نشان می‌دهد که برای کل بودجه کشور نشان می‌دهد که جمع بودجه تخصیص داده شده توسط الگوریتم NSGA-II در سال 1400 بیشتر از جمع کل بودجه تخصیص داده شده توسط الگوریتم نهنگ می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

تخصیص بودجه؛ روش AHP؛ الگوریتم نهنگ؛ الگوریتم NSGA-II

مراجع