پیچیدگی روایت‌های داستانی کودکان تک‌زبانه و دوزبانه 4-6 ساله: مطالعه موردی تهران و جویبار

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 خرداد 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2024.84896.1213

نویسنده

آتوسا رستم بیک تفرشی^*

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

بررسی رشد روایی یکی از ابزارهای کارآمد و پرکاربرد در مطالعات رشد زبان، دوزبانگی و اختلال‌های زبانی است. به ویژه آزمون‌های مرتبط با دستور داستان که ساختار روایت را در دو سطح کلان (شناختی) و خرد (زبانی) تحلیل می‌کنند، در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه زبان‌شناسان بوده‌اند. در این پژوهش، پیچیدگی ساختار روایت‌های داستانی فارسی 16 کودک 4 تا 6 سالۀ دوزبانه مازندرانی-فارسی ساکن جویبار با 16 کودک تک‌زبانۀ فارسی‌زبان همتای سنی و جنسی آنها در تهران مقایسه و تحلیل می‌شوند. متغیرهای مستقل و کنترل در این پژوهش دوزبانگی، جنسیت و سن هستند. ابزار گردآوری داده، بازگویی داستان مصور بی‌کلام و چارچوب تحلیل، شاخص تی اِن اِل ـ پی آر (TNL-Pr) (گیلام و گیلام، 2009) برای سنجش پیچیدگی ساختار روایت است. بر مبنای یافته‌ها در هر دو گروه با بالارفتن سن پیچیدگی ساختار روایت به ویژه در سطح ساختار خرد در کاربرد قید، حروف ربط و افعال ذهنی و در ساختار کلان در اشاره به پیامد، بیشتر می‌شود. میانگین نمرۀ کودکان تک‌زبانه در همه گروه‌ها، به ویژه در سنین پایین‌تر بیشتر از دوزبانه و تفاوت دو گروه در اشاره به رخداد آغازین و پاسخ درونی معنادار است. تعداد واژه در روایت‌های تک‌زبانه‌ها بیشتر از دوزبانه و این تفاوت در گروه سنی 4 تا 5/4 ساله معنادار است. پیچیدگی ساختار روایت در دختران و پسران تفاوت‌هایی را نشان می دهد، اما تفاوت‌ها به لحاظ آماری معنادار نیستند. در گروه تک‌زبانه تعداد واژه و میانگین طول پاره‌گفتار در دختران بیشتر از پسران و در گروه دوزبانه در پسران بیشتر از دختران است. با وجود این، جنسیت تأثیر معناداری بر طول روایت ندارد.

کلیدواژه‌ها

روایت؛ کودکان؛ مازندرانی؛ دوزبانگی؛ جنسیت