امکان‌سنجی وقف اوراق بهادار در حقوق ایران و فقه امامیه با نگاهی به آموزه-های حقوق اقتصادی

دانشنامه حقوق اقتصادی

دوره 31، شماره 25، شهریور 1403، صفحه 167-182   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/economlaw.2024.85521.1339

نویسندگان

زهراسادات مرتضوی¹؛ سید مصطفی محقق داماد^{* 2}؛ محمد تقی رفیعی³

¹گروه حقوق، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.

²استاد تمام بازنشسته گروه حقوق اسلامی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی،تهران ،ایران

³پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

با در نظر گرفتن جریان جهانی سازی اقتصاد و ارتباط متقابل دانش حقوق و اقتصاد، امروزه شاهد بازتعریف مفاهیم و استانداردهای اقتصادی تاریخی با معیارهای نوین می باشیم بدین‌سان، در حقوق ایران که نظام قانونگذاری ان، منبعث از فقه امامیه است، توجه به مطالعات تطبیقی از اهمیت خاصی برخوردار بوده که این امر پویایی بیش از پیش موضوعات فقهی را ایجاب می‌نماید. در این میان، وقف اوراق بهادار به عنوان موضوعی مبتلابه درگیر برخی ازاختلاف نظرها است. با این حال، به رغم وجود برخی استدلالات در فقه امامیه از جمله عدم عین بودن اوراق بهادار، منافات داشتن انتفاع از آن با بقای موضوع، در این پژوهش که مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای همراه با استدلال قیاسی توسعه یافته است مشخص شده است که بنای عقلا و عدم تحدید شرایط وقف در کلام شارع و استناد به عمومات ادله صحت، امکان وجود این موضوع را اثبات می‌نماید. در این بین، هم-چنین می‌توان توجیه وقف اوراق بهادار را با استناد به اصول اقتصادی هزینه اتکا و پیامد محوری و بر اساس آثاری نظیر نقش وقف در کاهش نابرابری و اهمیت آن در رشد بهره‌وری، از منظر حقوق اقتصادی نیز توجیه نمود.

کلیدواژه‌ها

وقف؛ اوراق بهادار؛ فقه امامیه؛ جهانی سازی؛ مطالعات تطبیقی

مراجع

References

[1] Abdipoorfard, Ebrahim (1391). “Analytical discussions of commercial law (commercial papaers, stock market and secutities, right to acquire or professions or business”. 4th edition. University research institute.(inPersian)
[2] Abdipour Fard, Ebrahim. (2016). “Legal requirements of financing by issuance of Islamic financial instruments (Iranian Case Study), Uncitral emergence conference.
[3] Ameli, Mohammad ibn Makki, Shahid Awwal (1413). “Al-Dorus al-Shariyah fi Feghh al-Emamiyah”. Islamic Publications Office Affiliated with Qom Seminary Teachers Association.(inArabic)
[4] Ameli, Mohammad ibn Makki, Shahid Awwal (1380). “al-Lum'ah al Dimashqiyah”. Translated by Ali Shirvani. Darolfekr. Qom..(inArabic)
[5] Ameli, Zay al-Din ibn Ali, Shahid Thani (1413). “Masalek al-Afham ela Tanghih Sharae al-Eslam”. Islamic Teachings Institute. Qom. .(inArabic)
[6] Bailey, Jean. (2018). “Trust, notion and conditions”. London: Oxford.
[7] Baker, Jean. (2019). “Commercial law”. London: Oxford.
[8] Dadgar, Yadollah. (1393). “Economic Jurisprudence” Tarbiat Modares University. Tehran.(inPersian)
[9] Dehkhoda, Ali Akbar. (1395). “Dehkhoda Dictionary” Tehran University. Tehran.

[10] Elsen, Michel. (2015). “Economic Law”. US: Springer.(inPersian)
[11] Helli, Mohaghegh, Najmodin jaafar ebn. Hassan. (1408). “Sharayeoleslam fi masaelolhalal valharam” moasseseh esmaeilian. Qom.
[12] Katouzian, Naser. (1377). “Civil law, fixed contracts, gifts”. Ganj-e Danesh.Tehran.(inPersian)
[13] Katouzian, Naser. (1383). “Civil law in the current legal sysyem”. Mizan. Tehran. .(inPersian)

[14] Khoyi, Abolghasem. (1393). “Menhaj Al-salehin, Alebarat valmoamelat” Madinatoelm. Qom.(inArabic)

[15] Mohseni, Abdolhossein. (1396). “Functions of endowmemt in economics”. Economic research journal. Vol 3. No 12.(inPersian)
[16] Najafi, Mohammad hassan. (1404). “Jawaher al-Kalam fi Sharh Sharae al-Eslam”. Foundation for the Revival of Arabic Heritage. Beirut. .(inArabic)
[17] Payben, George. (2017) “Economic Financing and legal institutions”. Canadian journal of politic and law. No 127.
[18] Rezanejad. (1398). “The impact of endowment on the economic development of societies”, Development and knowledge magazine. Tehran. No. 23. .(inPersian)
[19] Tabatabai, Mohammad. (1406). “Almanahal”. Al albeit institute. Qom. .(inArabic)
[20] Tusi, Abujafar, Mohammad ibn hasan (1387). “Al Mabsut fi feghh al emamiyah”.

 Mortazavi publication for the revival of Al-Jafari Works. Tehran. .(inArabic)
[21] Tusi, Abujafar, Mohammad ibn hasan (1407). “Alkhalaf”. Islamic publications