Spatial Analysis of the Feasibility of the Plan for Organizing Rural Spaces and Centers of Mashhad and its Implications

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

Article 1, Volume 22, Issue 1 - Serial Number 46, March 2024, Pages 1-26   

Document Type: Research-Case Study

DOI: 10.22067/jgrd.2024.51430.0

Authors

Hamid Shayan^{* 1}; Majidreza Katebi²; Tahereh Sadeghlou³; Khadijeh Bouzarjomehri³

¹Professor, Department of Geography, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

²MA in Geography and Rural Planning, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

³Associate Professor, Department of Geography, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

Abstract

The plan for organizing rural spaces and centers is recognized as one of the appropriate strategies to establish a platform for sustainable development of the environment, hierarchical organization of rural services and facilities, and optimal distribution of the population. This research aims to evaluate the feasibility of the mentioned plan at the level of rural settlements in Mashhad based on the expected services. Therefore, given the importance of this issue, the present research was conducted at 42 villages in the county, which were randomly selected from centers, districts and satellite villages. In this applied research, which is descriptive-analytical in nature, data collection was conducted through a field survey. The statistical population of this research includes 24,636 households domiciling in the studied villages. Using Cochran's formula, a sample of 375 questionnaires was determined. Moreover, Cronbach's alpha reliability coefficient for demographic (0.78), economic (0.81), social (0.82) variables confirmed the appropriateness of the research tool. The collected data was analyzed by statistical methods using SPSS and GIS software. The extent of service feasibility was analyzed based on specificity coefficient at three rural levels. The frequency and dispersion of mean in the above three levels exhibits a great variance between the capitals of centers and the district and the satellite villages. In other words, in terms of the specificity coefficient, there is not a significant difference between the capital of centers and the districts, but it was significantly greater than that of the satellite villages. As for the economic and demographic effects of the plan, there was not a significant difference between the capitals of centers and the district, but the centers surpassed the district in terms of social conditions.

Keywords

Spatial Analysis; Spatial Organization; Service Specificity Coefficient; Rural Centers of Mashhad

References

1. آسایش، ح. (1383). اصول و روش‌های برنامه‌ریزی روستایی. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
2. اجلالی‌، پ. (1373). تحلیل‌ منطقه‌ای‌ و سطح‌بندی‌ سکونتگاه‌ها. تهران: مرکز مدارک‌ و انتشارات‌، سازمان‌ برنامه‌وبودجه.
3. آجودانی، ا.، و حسینی، ح. (1394). مطالعه اثرات طرح های ساماندهی فضا و سکونتگاههای روستایی در توسعه اجتماعی روستاها (مطالعه موردی استان اردبیل). فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی ایران، 13(3)، 1-15.
4. افراخته، ح.، ریاحی، و.، جلالیان، ح.، و سرایی، س. (1395).ارزیابی عدالت فضایی در توزیع خدمات روستایی شهرستان‌های استان اصفهان. فصلنامه همایش سرزمین، 8(1)، 81-57.
5. پاپلی یزدی، م. ح.، و ابراهیمی، م. ا. (1381). نظریه‌های توسعه روستایی. تهران: انتشارات سمت.
6. تقوایی، م.، و نوروزی آوارگانی، ا. (1386). تحلیلی بر نحوه توزیع فضایی امکانات و خدمات روستایی و سطح‌بندی دهستان‌های استان چهار محال و بختیاری. مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، 3(24)، 74-59.
7. جمعه‌پور، م. (1387). مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی توسعه روستایی: دیدگاه‌ها و روش‌ها. تهران: انتشارات سمت.
8. حاج یوسفی، ع. (1380). برنامه‌ریزی منطقه‌ای در ایران از آغاز تا دهه 1350. فصلنامه مدیریت شهری، 2(6)، 17-6.
9. رستمی. ع.، بهره‌مند، س.، و سادات موسوی، س. (1394). تحلیل توزیع فضایی خدمات در سکونتگاههای روستائی (مورد مطالعه: استان کهگیلویه و بویر احمد). مقاله ارائه شده در کنگره بین‌المللی جغرافیا و توسعه پایدار، تهران.
10. رضوانی، م. ر. (1390). برنامه‌ریزی توسعه روستایی در ایران. تهران: نشر قومس.
11. ریاحی، و.، مرزی، ح.، و حمیدی، م. س. (1394). تحلیل فضایی نابرابری در سکونتگاه‌های روستایی شهرستان سقز. جغرافیا، 13(44)، 72-47.
12. شکور، ع.، خورسند نیا، م. ع.، و صفرپور، م. (1392). تحلیلی بر نحوه توزیع فضایی امکانات و خدمات روستایی و سطح‌بندی روستاهای بخش درودزن مرودشت. فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 2(5)، 79-63.
13. صالح‌پور، ش.، و افراخته، ح. (1395). تحلیل سطح توسعه خدمات بهداشتی-درمانی از منظر عدالت فضایی (مورد مطالعه: سکونتگاه‌های روستایی استان آذربایجان غربی). فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 11(36)، 17-34.
14. صیدایی، ا.، و سادات حسینی، س. (1391). دیدگاه‌ها و نظریات توسعه روستایی. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تربیت‌معلم.
15. غفاری، ر. (1380). کنکاشی در مفهوم سامان دهی نظام فضایی سکونتگاه‌های روستایی. فصلنامه اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، 10(39)، 44-48.
16. فرید، ی. (1373). جغرافیا و شهرشناسی. تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.
17. قنبری، ا.، و موسوی، م. (1390). قطب‌های رشد به‌مثابه رویکردی در عدم تعادل‌های ناحیه‌ای ایران. فصلنامه علمی پژوهشی فضای جغرافیایی، 11(34)، 72-50.
18. ملکی، س.، احمدی، ر.، و ترابی، ذ. (1394). بررسی عدالت فضایی در توزیع امکانات وخدمات بهداشتی-درمانی در شهرستانهای استان خوزستان. فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیایی سرزمین، 12(46)، 22-1.
19. مهندسان مشاور DHV از هلند. (1371). رهنمودهایی برای برنامه‌ریزی مراکز روستایی
20. (جلد اول). تهران: سلسله انتشارات روستا و توسعه.
21. یاسوری، م.، امامی، ف.، و سجودی، م. (1395). عدالت فضایی بهره‌مندی از امکانات و خدمات
22. در سکونتگاه‌های روستایی دهستان‌های استان گیلان. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی،

16(41)، 116-95.

 

23. Asthana, S., & Halliday, J. (2004). What can rural agencies do to address the additional costs of rural services? A typology of rural service innovation. Health & Social Care in the Community, 12(6), 457-465.
24. Berry, S. (2004). Rethinking the future for rural service delivery. Ruralnet UK. Retrieved from http://beamends.typepad.com/simons_blog/files/vision2004.pdf
25. Bulus, J. S., & Adefila, J. O. (2014). The study of rural infrastructural facilitie in Kajuru area, Kaduna State of Nigeria: A spatial analysis for planning. International Journal of Humanities and Social Science, 4(2), 286-295.
26. Campbell, J. (1972). Growth pole theory, digraph analysis and interindustry relationships. Tijdschrift Voor Economische en Sociale Geografie, 63(2), 79-87.
27. Capello, R. (2016). Regional economics (2nd ed.). New York: Routledge.
28. Fischer, K. (2011). Central places: the theories of von Thünen, Christaller, and Lösch. In Foundations of location analysis (pp. 471-505). Boston, MA: Springer
29. Gane, M. (2007). Forest strategic management and sustainable development for the forest sector. Cham: Springer Science & Business Media.
30. Halloran, J., & Vera, K. C. (2005). Basic social services in rural settlements–Village and remote homestead community care-giving: Synthesis report. Retrieved from http://pdc.ceu.hu/archive/00004294/01/1138966400_93475.pdf
31. Higgs, G., & White, S. D. (1997). Changes in service provision in rural areas .Part 1: The use of GIS in analysing accessibility to services in rural deprivation research. Journal of Rural Studies, 13(4), 441-450.
32. 30- Lasuen, J. R. (1969). On growth poles. Urban Studies, 6(2), 137-161.
33. Ríos-Carmenado, I. D. L., Díaz-Puente, J. M., & Cadena-Iñiguez, J. (2011). La iniciativa LEADER Como modelo de desarrollo rural: Aplicación an algunos territorios de México. Agrociencia, 45(5), 609-624.
34. Rushton, G. (1984). Use of location-allocation models for improving the geographical accessibility of rural services in developing countries.  International Regional Science Review.
35. Schmitt, B., Henry, M. S., Piguet, V., & Hilal, M. (2006). Urban growth effects on rural population, export and service employment: Evidence from eastern France. The Annals of Regional Science, 40(4), 779-801.
36. Shah, S. M. (1974). Growth centers as a strategy for rural development: India Experience. Chicago: The University of Chicago Press.
37. Wouterse, F. (2010). Internal migration and rural service provision in Northern Ghana. IFPRI discussion papers 952, International Food Policy Research Institute (IFPRI).