ارزیابی خدمات اکوسیستمی تولید آب بر اساس کاربری و پوشش اراضی در اکوسیستم های منطقه سیستان

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 تیر 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2024.88366.1491

نویسندگان

محمد امین ایزدی پور^{* 1}؛ رضا دهمرده بهروز²؛ فاطمه عین الهی پیر³؛ فاطمه رجائی⁴

¹دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علوم و مهندسی محیط زیست گرایش ارزیابی و آمایش سرزمین دانشکده منابع طبیعی دانشگاه زابل

²دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه زابل

³محیط زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه زابل هیئت علمی

⁴گروه محیط زیست،دانشکده علوم، دانشگاه زنجان

چکیده

تولید آب یکی از مهمترین خدمات اکوسیستمی تولیدی است که تحت تأثیر ویژگی‌های کاربری اراضی تغییر می‌کند. این پژوهش با هدف ارزیابی تولید آب در منطقه سیستان و ارزیابی همبستگی مکانی آن با ویژگی‌های کاربری اراضی بر مبنای سنجه‌های تراکم وتعداد لکه، بزرگ‌ترین لکه، شکل سیمای سرزمین و تراکم لبه انجام شد. مدل اینوست برای ارزیابی تولید آب و رگرسیون وزنی مکانی (GWR) برای بررسی همبستگی مکانی بین تولید آب و سنجه‌های سیمای سرزمین استفاده شد. مجموع تولید سالیانه آب در منطقه حدود 71 میلیون مترمکعب (بطور میانگین 43 مترمکعب در هکتار) برآورد گردید که بیشترین میزان آن در مناطق غربی و کمترین میزان آن در بخش‌های شرقی مشاهده شد. اراضی بایر و ساخته‌شده‌ها به ترتیب با 65 و 4 مترمکعب در هکتار دارای بیشترین و کمترین میزان تولید آب بودند. نتایج GWR مشخص کرد که بین تولید آب با سنجه‌های موردنظر همبستگی مکانی معناداری وجود دارد (0.95<R2<0.98, P-value<0.01) که بیانگر اثر ویژگی‌های کاربری اراضی بر فراهم‌سازی خدمات اکوسیستمی تولید آب است. این مطالعه اطلاعات مفیدی در رابطه با میزان تولید آب و ارتباط آن با ویژگی‌های مختلف کاربری‌های اراضی در منطقه مطالعاتی ارائه داده است که می‌تواند در راستای اتخاذ راهبردهای مناسب برای حفظ منابع آبی مورد استفاده قرار گیرند

کلیدواژه‌ها

خدمات اکوسیستمی؛ تولید آب؛ کاربری اراضی؛ سنجه‌های سیمای سرزمین؛ اینوست

مراجع