آشکار سازی تغییرات کاربری اراضی شهر هرات طی سال‌های 2021-2000 و پیش بینی آن در افق 2030

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 تیر 1403

نوع مقاله: کاربردی-موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2024.87377.1415

نویسندگان

شفیقه احمدی¹؛ محمد رحیم رهنما^{* 2}؛ علی فرقانی³؛ مسعود مینائی⁴

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد،ایران

²استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد،ایران

³(استاد حق التدریس، دانشگاه استرالیایی جنوبی)

⁴گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف شبیه سازی تغییرات کاربری اراضی ((LULC در محدوده شهر هرات انجام شده است. روش پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش از نـوع تحقیقـات توصـیفی – تحلیلـی می باشد. با استفاده از مدل شبکه عصبی و زنجیره مارکو (CA Markov) وLand Change Modeler تغییرات کاربری برای سال های دوره 2000، 2010 و 2021 بررسی و پیش بینی برای دوره 2021-2030 انجام شد. ابتدا تصاویر ماهواره‌ای لندست برای سال‌های 2000، 2010، 2021 برای محدوده مورد نظر از طریق سایت USGS دانلود شد. پس از استخراج محدوه با نرم افزار ArcGIS و TerrSet ، با استفاده از مدل طبقه‌بندی نظارت شدهSupervised Classification Method و تکنیک برآورد حداکثر احتمال Maximum likelihood Estimation تصاویر به لحاظ کاربری اراضی در 7 گروه طبقه‌بندی شدند. در طول دوره 2000-2010 درصد تغییرات اراضی بایر بستررودخانه (2386%)، پهنه آبی (72%)، اراضی ساخته شده (57%) دارای تغییرات مثبت بوده‌اند. این سال ها برابر با دوره آزادی کشور افغانستان از طالبان بوده است که حجم مهاجران داخلی و خارجی به شهر هرات بیش از گذشته میشود. همچنین در طول دوره‌ 2010-2021 درصد تغییرات در کاربری‌های اراضی بایر رسی (134%)، اراضی بایر شن (40%) و اراضی ساخته شده (3.7%) مثبت بوده که همزمان با دوره رشد شهر هرات بوده است. پیش بینی تغییر کاربری اراضی برای دوره 2030-2021 با استفاده از مدلهای Land Change Modeler and CA Markov Chain Models کاربری اراضی بایر از نوع رسی (15.7%) و کاربری ساخته شده با (2.8%) درصد دارای تغییرات مثبت و افزایش وسعت خواهند داشت. تنها کاربری فضای سبز با (2.8%-) با تغییرات منفی و کاهش وسعت مواجه خواهد شد. تجزیه و تحلیل مکانی و زمانی نشان می‌دهند که تغییرات کاربری‌ها در شهر هرات از بخش کاربری‌های کشاورزی، فضای سبز، آب و حریم رودخانه به سمت کاربری‌های ساخته شده و زمین های بایر می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

تغییر کاربری اراضی؛ شبیه سازی؛ زنجیره مارکو؛ هرات