بیع مسترسل؛ بازپژوهی ماهیت، آثارو ارتباط سنجی با بیع به حکم یکی از متعاقدان

فقه و اصول

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 تیر 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2024.87461.1766

نویسندگان

نبی سبحانی^{* 1}؛ کریم کوخایی زاده²

¹گروه معارف اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه ایلام، ایلام ، ایران

²گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی ، الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

چکیده

فقهاء روایات مشتمل بر واژه «مسترسل» را از جهت دلالت بر مشروعیت خیار غبن مورد بحث قرار داده‌اند اما به تحلیل مفهوم این واژه و اینکه چه ارتباطی با بیع به حکم یکی از متعاقدان دارد نپرداخته‌اند. هدف این پژوهش، تحلیل مفهوم و ماهیت مسترسل و بیان حکم آن و بررسی رابطه بین بیع مسترسل با بیع به حکم یکی از متعاقدان است. این پژوهش به روش تحلیلی - توصیفی صورت گرفته است و در مفهوم شناسی مسترسل به این نتیجه رسیده است که مسترسل کسی است که به طرف مقابلش در قیمت گذاری کالا اعتماد و اطمینان می‌کند و این واگذاری قیمت تنها قبل از عقد نیست بلکه ممکن است همزمان با عقد و یا بعد از عقد باشد لذا در فرض تعیین قیمت بعد از عقد از مصادیق بیع به حکم یکی از متعاقدان است. که نتیجه آن اثبات رابطه عموم و خصوص من وجه بودن بین بیع مسترسل با بیع به حکم یکی از متعاقدان است که با توجه صحت بیع مسترسل، بیع به حکم یکی از متعاقدان دربرخی مصادیق صحیح خواهد بود و قول به بطلان بیع به حکم یکی از متعاقدان محدود به موردی می‌شود که معیاری برای تعیین قیمت بیان نشده باشد.

کلیدواژه‌ها

مسترسل؛ ثمن؛ بیع؛ جهل