ارزیابی تحمل لاین‌های امیدبخش لوبیا چیتی به کنه تارتن دو لکه‌ای (Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae)) در شرایط مزرعه

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 تیر 1403   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.2024.86974.1085

نویسندگان

صدیقه اشتری^{* 1}؛ بهروز اسدی²؛ حمید رضا دری³

¹مرکز تحقیقات کشاورزی اراک

²محقق بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی. مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

³: استادیار بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی. مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج

چکیده

با توجه به اهمیت کنه تارتن دو لکه­ای Tetranychus urticae در مزارع لوبیا، تحقیقی به‌منظور شناسایی لاین­های مقاوم لوبیا از بین لاین­های امیدبخش لوبیا چیتی در دست معرفی، نسبت به این آفت انجام شد. برای انجام آزمایش­ها لاین­های تیپ یک امیدبخش لوبیا چیتی (21216-KS، 21181-KS، 21538-KS، 21565-KS، 21563-KS، 21602-KS، 21500-KS، 21601-KS، 21600-KS و 21607-KS) و لاین­های تیپ دو (21573-KS، 21597-KS و 21606-KS) لاین­های تیپ سه (21255-KS و 21574-KS) به همراه شاهد (حساس صدری) در مزرعه­ای واقع در ایستگاه ملی لوبیای خمین در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار و به‌مدت دو سال (1401 و 1402) و در دو قطعه (همراه با انجام سم­پاشی و بدون سم­پاشی)کشت شد. نمونه­برداری جهت تعیین مقیاس خسارت (نمره­دهی) از مرحله ظهور آفت به‌صورت هفتگی تا پایان فصل (اواخر شهریور­ماه تا اوایل مهر­ماه) انجام شد. از هر کرت، 10 بوته به‌صورت تصادفی انتخاب و از هر بوته نیز فقط دو برگ یکی از پایین (ارتفاع 20- 15 سانتی­متر) و دیگری از بالای آن (لاین­های ایستاده 55- 25، نیمه­رونده 80-60 و رونده 100-80 سانتی‌متر) انتخاب و نمره­دهی (براساس مقیاس 6-1) شدند، عملکرد و اجزاء عملکرد لاین­ها در شرایط وجود کنه و عدم وجود آن مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین جمعیت کنه ( تخم، مرحله فعال نابالغ و بالغ) در رقم صدری و لاین‌های 21607KS-، 21573KS- و 21597 KS-مشاهده شد. کمترین جمعیت کنه در لاین­های 21216KS-، 21184KS- و 21255 KS-ملاحظه گردید. لاین 21538KS- بالاترین (67/2166 کیلوگرم در هکتار) و رقم صدری پایین­ترین عملکرد (17/995 کیلوگرم بر هکتار) را داشتند. بیشترین و کمترین درصد کاهش عملکرد نیز به‌ترتیب به‌میزان 24/16 و 88/4 درصد مربوط به رقم صدری و لاین 21538  KS-بود. بیشترین و کمترین مقیاس خسارت (نمره­دهی) در شرایط بدون سم­پاشی به‌میزان 06/3 و 56/4 در لاین 21538  KS-و رقم صدری مشاهده گردید. نتایج محاسبه شاخص­ها نشان داد که بیشترین شاخص بهره­وری، شاخص میانگین هندسی بهره­وری متوسط و شاخص تحمل به تنش (حضور کنه) به‌ترتیب در لاین­های 21538KS- و 21216KS- و کمترین آن در رقم صدری و لاین 21607 KS- مشاهده شد. کمترین شاخص حساسیت به تنش (حضور کنه) به‌ترتیب در لاین­های 21538KS- و 21216 KS- و بیشترین آن در رقم صدری و لاین 21607 KS-مشاهده شد. بنابراین، به‌جهت عملکرد بالاتر، درصد کاهش عملکرد و مقیاس خسارت (نمره­دهی) پایین­تر لاین­های 21538 KS- و 21216 KS- به‌ترتیب در اولویت اول و دوم جهت کشت در منطقه توصیه می­شوند.

کلیدواژه‌ها

تحمل؛ شاخص‌ها؛ کنه تارتن دو لکه‌ای؛ لاین‌های امیدبخش لوبیا

مراجع