بررسی پیامدهای امنیت زیست محیطی بحران آب در حوضه های آبریز غرب استان فارس

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 8، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 33، فروردین 1403، صفحه 159-183   

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2024.85163.1250

نویسندگان

ابوالفضل نظری¹؛ حجت مهکویی^{* 2}؛ امیر گندمکار³؛ علی شمس الدینی⁴

¹دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

²دانشیارگروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

³گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

⁴دانشیار گروه شهرسازی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی پیامدهای امنیت زیست­محیطی بحران آب در حوضه­های آبریز غرب استان فارس می‎باشد. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سوال می­باشد که پیامدهای امنیت زیست­محیطی بحران آب در حوضه‎های آبریز غرب استان فارس چه مواردی می­باشند؟ بنابراین، به لحاظ هدف کاربردی-توسعه­ای و به لحاظ نوع روش تحقیق، کمی با ماهیت توصیفی-تحلیلی می­باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر، 138 نفر از افراد کارشناس و نخبه در زمینه جغرافیای سیاسی و مدیریت منابع آب در سطح استان فارس بوده و حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان تعداد 102 نفر به صورت در دسترس در نظر گرفته شدند. داده­های گردآوری شده بر اساس آزمون تحلیل عاملی اکتشافی در نرم­افزار SPSS مورد تجزیه­وتحلیل قرار گرفت. نتایج یافته­های مقاله نشان داد که مهم­ترین پیامدهای امنیت زیست­محیطی بحران آب در حوضه­های آبریز غرب استان فارس در 4 عامل محیط­زیست جانوری-گیاهی، محیط طبیعی، اقلیم و محیط­زیست انسانی به ترتیب دسته­بندی شدند که مهم­ترین پیامدها شامل (تغییر مسیر مهاجرت­های حیات وحش، از بین رفتن گونه­های گیاهی، کاهش پرورش آبزیان در حوضه آبخیز، از بین رفتن گونه‎های جانوری) از عامل محیط­زیست جانوری-گیاهی؛ (شور شدن آب، آلــودگی منـــابع آب، شور شدن خاک، بـین رفـتن و خشک شدن چـاه­ها و قنوات) از شاخص محیط طبیعی؛ (افزایش نواحی بیابانی، افزایش دما، افزایش وزش بادهای تند و گرم و تغییر اقلیم ناحیه­ای) از شاخص اقلیم و (از بین رفـــــــــتن زیرساخت‎هـا و مساکن و از بین رفتن روستاها) از شاخص محیط­زیست انسانی متأثر می­­شوند.

کلیدواژه‌ها

امنیت زیست محیطی؛ بحران آب؛ حوضه های آبریز؛ استان فارس

مراجع

1. Daneshpoor, A., & Parivar, P., (2013). Improving the quality of ecological and aesthetic performance of urban river valley landscapes using the Analytic Hierarchy Process (Darekan River, Tehran). Environmental Research, 4(8): 103-125. [In Persian]
2. Ehsani, et al. (2015). Tectonic signs of active tectonic formation in the Jarahi-Hendijan watershed (Maroon-Zohreh rivers) in southwestern Iran. Quarterly Journal of Earth Sciences, 24(95): 218-211. [In Persian]
3. Homer-Dixon, T.F., (1991). On the Threshold: Environmental Changes as Causes of Acute Conflict. Journal of International Security, 16(2): 76-116. https://www.jstor.org/stable/2539061.
4. Kaviyani Rad, M., (2018). Iran's Environmental Security. Tehran: Strategic Studies Research Institute Publications. [In Persian]
5. Kohill, M., (2008). Environment and Social Policy. (Hossein Hatami-Nejad & Sohrab Amirian, Trans.). Tehran: Tehran University Press. [In Persian]
6. Lawrence, J.E. & Pavia, Ch.P.W. & Kaing, S., & Bischel, H.N. & Luthy, R.G. & Resh, V.H., (2014-04-03). Recycled water for augmenting urban streams in mediterranean-climate regions: a potential approach for riparian ecosystem enhancement. Hydrological Sciences Journal, 59(3–4): 488–501.
7. Lipschutz, R.D. & Holdern, J.P., (1990). Crossing Borders: Resource Flows, the Global Environment, and International Security. Journal of Bulletin of Peace Proposals, 21(2), 121-133. https://www.jstor.org/stable/44481 511.
8. Marianne, S. (2017). Security According to Buzan: A Comprehensive Security Analysis. Columbia University, School of International and Public Affairs – New York, USA, p. 5. Available at: http://www.geest.msh-paris.fr/IMG/pdf/Security_formp3.pdf.
9. Mokhtari Heshi, H., (2021). Environmental Consequences of the Water Crisis in Iran. Quarterly Journal of Political Spatial Planning, 3(2): 116-131. [In Persian]
10. Nosrati, H.R., Kaviyani Rad, M., & Sasanpour, F., (2019). Analyzing the concept of water security from the perspective of political geography and geopolitics. International Quarterly Journal of Geopolitics, 15(53): 23-59. [In Persian]
11. Razaghi, R., (2020). Environmental Security and Water Crisis; Fifth International Conference and Eleventh National Conference on Tourism, Geography and Sustainable Environment, Hamadan. [In Persian]
12. Shariatmadari, A., & Ansari Moghadam, D., (2015). The Challenge of Water and Environmental Crisis in Iran and the World. National Conference on Water Scarcity Crisis and Ways Out, Hamedan. [In Persian]
13. Taheri, E., & Taheri, M., (2014). Environment and Types of Pollution; First National Environmental Conference, Isfahan, https://civilica.com/doc/279401 [In Persian]
14. Toset, H.P.W. & Gleditsch, N.P. & Heger, H., (2000). Shared River and Interstate Conflict. Political Geography, 19(8): 971-996.
15. ZandiFar, S., (2019). Investigation of the causes of drying up of springs in the Zohreh-Jarahi River basin. Iran Nature Journal, 124(2): 9-16. [In Persian]
16. Zeynolabedin, Y., (2019). Environmental Geopolitics (Humans, Resources and Development). Rasht: Islamic Azad University, Rasht Branch. [In Persian]
17. Zurlini, G. & Müller, F., (2008). Environmental Security; In book: Encyclopedia of Ecology. Vol. 4 System Ecology (pp.1350-1356) Chapter: Environmental SecurityPublisher: Oxford: ElsevierEditors: Sven Erik Jørgensen and Brian D. Fath (Editor-in-Chief),DOI:10.1016/B978-008045405-4.00707-2, https://www.researchgate.net/publication/235698902_Environmental_Security