بررسی سناریوهای تحقق‌پذیری شهراکولوژیک در شهرهای میانی (نمونه موری: شهر کاشمر)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 مرداد 1403

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2024.87688.1422

نویسندگان

محمدرضا عرب^{* 1}؛ دکتر محّمد اجزاء شکوهی¹؛ مونا محمدی²؛ زهرا ساکی³

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه زنجان

³دانشگاه تهران

چکیده

در دهه‌های اخیر، شاهد رشد چشمگیر شهرنشینی و به تبع آن، بروز مشکلات متعددی در حوزه محیط زیست شهری می‌باشیم. این امر، ضرورت اتخاذ رویکردهای نوین در برنامه‌ریزی شهری را بیش از پیش نمایان کرده‌است. در این میان، "شهر اکولوژیک" به عنوان الگویی نوین، به دنبال برقراری تعادل و پایداری در شهرها از طریق توجه به ملاحظات زیست‌محیطی، عدالت اجتماعی و پویایی اقتصادی است. دراین‌بین بسیاری از شهرها اگرچه ظرفیت‌های اکولوژیکی و پتانسیل‌های بوم‌شناختی فراوانی دارند؛ ولی به دلیل رشد ناگهانی جمعیت از مسیر پایداری و تعادل اکولوژیک دور شده‌اند. شهر کاشمر نمونه خوبی در این موضوع است. این شهر با اینکه ظرفیت‌های طبیعی و انسانی مطلوبی دارد اما از این رویکرد غافل مانده است؛ لذا پژوهش حاضر به دنبال آن است با تکنیک آینده‌پژوهی و روش‌های تحلیلی - توصیفی سناریوهای دستیابی به شهر اکولوژیک در شهر کاشمر را نشان دهد. یافته‌های این پژوهش در قالب سه بخش است؛ 1- شناسایی عوامل اصلی تحقق‌پذیری شهر اکولوژیک در شهر کاشمر 2- شناسایی پیشران‌های کلیدی مؤثر بر تحقق‌پذیری شهر اکولوژیک در شهر کاشمر با استفاده از روش تحلیل اثرات متقاطع (MICMAC) 3- بررسی وضعیت‌های احتمالی پیشران‌های کلیدی و مشخص‌کردن سناریو مطلوب با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل (Scenario Wizard). نتایج پژوهش بیانگر آن است از بین 36 متغیر بررسی شده در شهر کاشمر در صورت افزایش احترام به طبیعت، ارتقای حس تعلق مکانی بین شهروندان، افزایش تهیه طرح‌های توسعه شهری با محوریت اکولوژیک، توجه ویژه به آداب‌ورسوم بومی، تقویت و توجه حداکثری به سازگاری شهر با تغییرات اقلیمی و افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر سناریوی مطلوب تحقق می‌یابد و شهر در مسیر دستیابی به شهر اکولوژیک قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

شهر اکولوژیک؛ پیشران؛ سناریو؛ کاشمر