تأثیر سرمایۀ فرهنگی بر مدارای اجتماعی در شهرهای کوچک، میانی و کلان‌شهری مورد مطالعه: جوانان سه شهر خواف، سبزوار و مشهد

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 7، دوره 21، شماره 2 - شماره پیاپی 48، شهریور 1403، صفحه 207-232   

نوع مقاله: پژوهشی -مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2024.83547.1386

نویسندگان

مهدی زنگنه^{* 1}؛ زکیه شرفی²

¹استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

²کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

مدارای اجتماعی پایه و اساس دموکراسی و جامعۀ مدنی است و سرمایۀ فرهنگی یکی از پیش‌شرط‌های به وجود آمدن مدارای اجتماعی در جامعه است. به همین دلیل پژوهش حاضر برآن است تا تأثیر سرمایۀ فرهنگی جوانان را بر مدارای اجتماعی در سه شهر متفاوت به لحاظ جمعیتی، جغرافیایی و فرهنگی سنجش و بررسی قرار دهد. تحقیق حاضر، از حیث نوع، بنیادی و از نظر ماهیت، توصیفی_تحلیلی و پیمایشی است. داده‌ها به دو روش اسنادی و میدانی (پرسش‌نامه) گردآوری شده‌اند. جامعة آماری تحقیق شامل جوانان 35-18 سالۀ سه شهر خواف، سبزوار و مشهد در خراسان رضوی بوده که از طریق فرمول کوکران حجم نمونه، 1135 به دست آمده که در سه شهر مورد نظر به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای توزیع و تکمیل شده است. تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها با آزمون تحلیل واریانس، ضرایب هم‌بستگی و رگرسیون چندمتغیره انجام شده است. شاخص‌های سرمایۀ فرهنگی (ذهنی، عینی و نهادی) با 17 گویه و مدارای اجتماعی (هویتی، عقیدتی و رفتاری) با 26 گویه سنجیده شدند. مقدار آلفای کرونباخ، 7/0 به دست آمده که نشان از پایایی ابزار تحقیق است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که با افزایش جمعیت شهرها، مدارای اجتماعی هم افزایش می یابد. با بالارفتن مؤلفه‌های سرمایه‌های فرهنگی، اعم از عینی، ذهنی و نهادی در بین جوانان، مدارای اجتماعی آنها هم افزایش می‌یابد. تحلیل رگرسیونی شاخصهای سه گانه پژوهش به میزان 59 درصد از تغییرات متغیر وابسته(مدارای اجتماعی) را تبیین می کنند و نتایج، حاکی از آن است که متغیر سرمایۀ فرهنگی ذهنی، بیشترین تأثیر و بعد از این متغیرهای سرمایۀ فرهنگی عینی و نهادی به ترتیب تأثیرات فزایندهای را بر مدارای اجتماعی در سه شهر مورد مطالعه خواهند داشت.
 

کلیدواژه‌ها

سرمایۀ فرهنگی؛ مدارای اجتماعی؛ جوانان

مراجع

1. احمدی، ی.؛ احمدی، و.، گودرزی، س.، و عبدالمالکی، پ. (1400). تبیین جامعه‌شناختی مدارا و ابعاد آن (مورد مطالعه: شهروندان هجده سال به بالای استان کرمانشاه)، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 10 (2)، 408-379.
2. افرا، هـ.(1401). مدارای اجتماعی در جامعۀ فردگرا( مطالعۀ تأثیر فردگرایی بر مدارای اجتماعی جو انان در شهر بجنورد، تحقیقات فرهنگی، 15(1)، 43-68.
3. آمارنامۀ شهر مشهد. (1396)، شهرداری مشهد: معاونت برنامه‌ریزی و توسعۀ سرمایۀ انسانی.
4. بهشتی، ص.، علیزاده، م.، و کنعانی، ز.(1398). تبیین جامعه شناختی رابطه هوش فرهنگی و مدارای اجتماعی بین شهر یاسوج، پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران،8 (25)،
   106-87.
5. دومهری، م.، بهبان، ش.، و جهانبخش، ا.( 1398). مطالعه رابطه بین سرمایه اجتماعی و مدارای اجتماعی( مورد مطالعه: شهروندان 15 تا 44 ساله استان مازندران)، فصلنامه مطالعات فرهنگ و ارتباطات، 20 (47)، 141-164.
6. دومهری، م.، بهبان، ش.، و جهانبخش، ا.( 1400). راهبردهای ارتقای مدارای اجتماعی با تأکید بر نقش سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی، فصلنامه مطالعات فرهنگ،2 (2)، 129-159.
7. ذکایی، م.، و امیری مقدم، م.(1400). برساخت اجتماعی مدارا در زندگی روزمره شهری، جامعه شناسی کاربردی، 32(84)، 1-24.
8. زالی زاده، م. باقری، م.، و ملتفت، ح.(1397). بررسی عوامل خانوادگی مؤثر بر مدارای اجتماعی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز)، جامعه شناسی کاربردی، 29(70)، 129-146.
9. شارع پور، م.، آزاد ارمکی، د.، و عسکری، ع.(1388). بررسی رابطة سرمایة اجتماعی با مدارا در بین دانشجویان دانشکده های علوم اجتماعی دانشگاه های تهران و علامه طباطبائی، جامعه شناسی ایران، 10(1)، 64-98.
10. عباسی، ع.، و رازقی، ه. ( 1397). بررسی تأثیر سرمایه فرهنگی بر احساس امنیت شهروندان شهرستان های استان مازندران، فصلنامه انتظام اجتماعی، 10(2)، 148-109.
11. علی‌زاده، م.ج. (1387). مطالعۀ مدارای اجتماعی و رابطۀ آن با سرمایۀ فرهنگی بین افراد50-15 سالۀ شهر همدان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد منتشر نشده، دانشگاه بوعلی سینا همدان، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، گروه علوم اجتماعی.
12. فایقی، س.، باینگانی، ب. (1395). سنجش سرمایة فرهنگی طبقات براساس پایگاه اقتصادی اجتماعی (مطالعة موردی شهروندان اصفهانی)، جامعه پژوهی فرهنگی،   7(3)، 148-127 .
13. فیروزجائیان، ع. ا.، شار پور، م.، و فرزام، ن. (1395). بررسی جامعه شناختی تأثیر سرمایه فرهنگی بر ارتباطات بین فردی با تأکید بر مدارای اجتماعی، مجله مطالعات فرهنگ و ارتباطات، 17(35)، 7-31.
14. فیروزجائیان، ع.، و نازنین، ف.(1399). سرمایه اجتماعی و مدارا نسبت به مجرمان، فرهنگ و هنر، 2(4)، 109-130.
15. فیروزجائیان، ع. ا.، شارع­پور، م.، و فرزام، ن. ( 1395). سرمایه فرهنگی و مدارای اجتماعی، فصلنامه توسعه اجتماعی، 11(64) 64-33.
16. گلابی، ف.، و رضایی، ا. (1392). بررسی تاثیر مشارکت اجتماعی بر مدارای اجتماعی. فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 2(1)، 61-86.
17. گلابی، ف، علیزاده اقدم، م.ب.، آقایاری هیر، ت.، و زردموی اردکلو، ش.( 1399). بررسی رابطه بین سرمایه فرهنگی و اجتماعی با مدارا در بین شهروندان( مطالعه شهروندان شهر مشهد)، مجله علوم اجتماعی، 16(2)، 347-388.
18. محمدی، ز. (1398). مطالعه رابطه سرمایه فرهنگی و فرهنگ شهروندی با شهروندی فرهنگی(مورد مطالعه شهر کرج)، مجله مدیریت فرهنگی، 12(43)، 44-29.
19. مرکز آمار ایران (1395)، آمار شهرهای خراسان رضوی.https://amar.org.ir/
20. Agius, E., & Ambrosewicz-Jacobs, J. (2013). Towards a culture of tolerance and peace. Montreal, Canada: International Bureau for Children's Rights.
21. Ananina, V., & Danilov, D. (2015). Ethnic Tolerance Formation among Students of Russian Universities: Current State, Problems, and Perspectives, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 214, 487–
22. Bourdieu, P. (2007). The Forms of Capital. In J. G. Richardson (Ed.). Handbook of Theory and Research for Sociology of Education. New York: Greenwood Press.
23. Caro, Daniel H., & Schulz, W. (2012) Ten Hypotheses About Tolerance Toward Minorities Among Latin American Adolescents, Journal of Social And Economics Education, 11, 213-234.
24. Cote, R. & B. Erickson, H. (2009). Untangling the Roots of Tolerance. American Behavioral Scientist, 52 (12), 1664-1689.
25. Dennis, Y. (2007). Tolerating on faith: Lacke, Williams and the Origins of Political Toleration, Dissertation, Department of Political Science, Duke University.
26. Flora, Alice. (2005). Cultural Capital and Other Capital, Nuffield College Oxford.
27. Kobayashi, T. (2010). Social Bridging Social Capital in Online zommunities: Heterogeneity and Social Tolerance of Online Game Players in Japan. Journalof Human Communication Research, 36, 546-569.
28. Raihani R. (2014). Creating a culture of religious tolerance in an Indonesian school. South East Asia Research, 22(4), 541–560.
29. Sintang, S. Khambali, Kh. (2013). The culture of tolerance in families of new Muslims convert, Middle East Journal of Scientific Research, 15, 1665-1675.
30. Storberg, J. (2002). The Evolution of Capital Theory: A Critique of a Theory of Social Capital and Implications For HRD, Human Resource Development Review, 1(4), 468-499.
31. Van Doorn, M. (2014). The nature of tolerance and the social circumstances in which it emerges. Current Sociology review. 62(6), 905-927.
32. Wise, J., & Driskell, R. (2017). Tolerance Within Community: Does Capital Affect Tolerance?, Journal of Social Indicators Research, Social November , 134 (2), 607–629.
33. Witenberg, R., T. & Butrus, N. (2012). Some Personality Predictors of Tolerance to Human Diversity: The Roles of Openness, Agreeableness, and Empathy. Journal of AustralianPsychological Society, 65,
    220-235.
34. Zanakis, S., Newburry, W., & Taras, V. (2016), Global Social Tolerance Index and Multi-Method Country Rankings Sensitivity, Journal of International Business Studies, 47, 480–497.