طراحی مدل پایداری اجتماعی در محیط‌های شهری و بررسی تطبیقی آن در شهرهای تهران و زاهدان

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 مرداد 1403

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2024.88942.1531

نویسندگان

مسعود بابایی بنایی¹؛ رحمت الله امیر احمدی^{* 2}؛ رضاعلی محسنی³

¹دانشجوی دکتری گروه جامعه شناسی_ اقتصادی و توسعه، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار گروه جامعه شناسی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران

³دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

هدف این پژوهش طراحی مدل پایداری اجتماعی در محیط های شهری و بررسی تطبیقی آن در شهرهای تهران و زاهدان است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی- توسعه‌ای بوده و در زمره تحقیقات آمیخته اکتشافی قرار می گیرد. در مرحله کیفی، از روش مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با خبرگان و تکنیک تحلیل مضمون (تم) استفاده شد. بدین منظور، با 21 نفر از خبرگان دانشگاهی و اجرایی در زمینه مدیریت شهری که به صورت هدفمند انتخاب شدند، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته به عمل آمد. در مرحله کمی نیز به منظور اعتبارسنجی مدل، از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری استفاده گردید. بدین منظور، از 136 نفر از مدیران ارشد شهرداری های تهران و زاهدان که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند، با ابزار پرسشنامه نظرخواهی شد. براساس یافته‌های تحلیل مضمون، برای پایداری اجتماعی هفت مولفه شامل آموزش، فقر، بیکاری، اینترنت، سلامت، افزایش جمعیت و نابرابری اقتصادی و 78 شاخص شناسایی شد. یافته های بخش کمی نیز نشان داد که متغیرهای شناسایی شده و مدل تحقیق مورد تایید است. نتایج تحقیق نشان داد که پایداری اجتماعی در محیط های شهری پدیده ای چندبعدی و پیچیده است و برای تحقق آن مجموعه ای از متغیرها باید مدنظر قرار گیرد. علاوه بر این، براساس یافته های تحقیق وضعیت پایداری اجتماعی در شهرهای تهران و زاهدان به عنوان دو نماینده از شهرهای ایران چندان قابل قبول نیست و از طرفی، فاصله زیاد این دو شهر در شاخص های مختلف وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

توسعه پایدار؛ پایداری اجتماعی؛ محیط‌های شهری؛ شهر تهران؛ شهر زاهدان