تحلیل محتوای کتاب های درسی دوره ابتدایی بر مبنای مؤلفه های هویت یابی (مورد مطالعه: کتاب های فارسی و مطالعات اجتماعی)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

دوره 21، شماره 2 - شماره پیاپی 48، شهریور 1403

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2024.89241.1542

نویسندگان

فاطمه رهبری¹؛ حکیمه السادات شریف زاده^{* 2}؛ میمنت عابدینی بلترک³

¹کارشناس ارشد فلسفه آموزش و پرورش ،گروه علوم تربیتی،دانشگاه مازندران

²دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران

³دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی ،دانشگاه مازندران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتاب‌های مطالعات اجتماعی و فارسی دوره ابتدایی بر مبنای مؤلفه‌های هویت‌یابی در نظریه « انسان به منزله عامل» انجام شده است. با واکاوی نظریه‌ی انسان به منزله عامل، چهار مؤلفه‌ی خودآگاهی، ارزشمندی، وحدت و اقتدار و شاخص‌هایی استنتاج گردید. روش پژوهش، تحلیل محتوای کمی است. داده‌ها با استفاده از روش آنتروپی شانون تجزیه و تحلیل شد. جامعه آماری کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و نمونه‌ی پژوهش به صورت هدفمند کتاب‌های مطالعات اجتماعی و فارسی(خوانداری و نگارش) مجموعاً 16 جلد بود. واحد مورد تحلیل نیز صفحات کتاب‌های درسی(متن، تصویر، فعالیت یا پرسش‌ها) بود. پایایی با توجه به ضریب توافقی بدست آمد که برابر با90/0 بود. با توجه‌ به یافته‌های پژوهش، در کتب مطالعات اجتماعی و فارسی 2103 مورد به مؤلفه‌های هویت‌یابی پرداخته‌اند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد مؤلفه‌ی خودآگاهی و اقتدار با ضریب اهمیت 255/0 بیش از دو مؤلفه‌ی دیگر مورد توجه واقع شدند. کمترین میزان توجه و اهمیت مربوط به مؤلفه-ی ارزشمندی است. بیشترین فراوانی مؤلفه‌های هویت‌یابی در مطالعات اجتماعی ششم و کمترین فراوانی در کتاب-های نگارش مشاهده شد.

کلیدواژه‌ها

هویت‌یابی؛ انسان به منزله عامل؛ تحلیل محتوا؛ دوره ابتدایی

مراجع