شناسایی کانون‌های گردوغبار و تحلیل عوامل موثر در وقوع آن بر مبنای داده‌های سنجش از دوری (مطالعه موردی: جنوب غرب ایران)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 شهریور 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2024.89088.1504

نویسندگان

سعید نگهبان^{* 1}؛ حمید گنجائیان²؛ سیدسعدی قیصریان³؛ عطرین ابراهیمی⁴

¹دانشیار بخش جغرافیا، دانشگاه شیراز

²دانشکده جغرافیا- دانشگاه تهران

³کارشناسی منابع طبیعی مرتع و آبخیزداری، دانشگاه ملایر،

⁴دانشگاه تبریز

چکیده

گردوغبار از جمله مخاطراتی است که تاثیر مستقیمی بر سلامت انسان و وضعیت زیست‌محیطی مناطق دارد. این مخاطره بخش زیادی از کشور از جمله مناطق جنوب غربی آن را با تهدید مواجه کرده است. با توجه به اهمیت موضوع، هدف از این پژوهش شناسایی مناطق مستعد ایجاد کانون‌های گردوغبار در جنوب غرب کشور و تحلیل عوامل موثر در وقوع آن است. در این تحقیق از تصاویر گوگل ارث، تصاویر ماهواره MODIS، تصاویر ماهواره CHIRPS و همچنین مدل رقومی ارتفاعی 30 متر SRTM استفاده شده است. مهم‌ترین ابزارهای مورد استفاده در تحقیق، سامانه گوگل ارث انجین، گوگل ارث، ArcGIS و IDRISI بوده است. همچنین در این تحقیق از شاخص‌ها و مدل‌های مختلفی استفاده شده است که مهم‌ترین آن‌ها، شاخص AOD و مدل WLC بوده است. این تحقیق در چند مرحله انجام شده است که در مرحله اول با استفاده از شاخص AOD، نقشه غلظت گردوغبار منطقه تهیه شده است. در مرحله دوم به تحلیل ارتباط غلظت گردوغبار منطقه با عوامل محیطی پرداخته شده است و در مرحله سوم نیز مناطق مستعد ایجاد کانون‌های گردوغبار شناسایی شده است. بر اساس نتایج حاصله، ضریب همبستگی بین میزان غلظت گردوغبار منطقه با پارامترهای NDVI، سرعت باد، بارش، دما و ارتفاع به ترتیب 63/0، 156/0، 557/0، 489/0 و 602/0 بوده است. همچنین بر اساس نتایج حاصله، بخش زیادی از منطقه مورد مطالعه از جمله مناطق شمال غربی شهر اهواز، مناطق شمالی شهر هویزه و و مناطق حدفاصل شهرهای امیدیه تا اهواز پتانسیل زیادی جهت ایجاد کانون‌های گردوغبار دارد.

کلیدواژه‌ها

گردوغبار؛ عوامل محیطی؛ AOD؛ NDVI

مراجع