ارزیابی عملکرد بانکداری توسعه ای در اقتصاد ایران با استفاده از شاخص ترکیبی

اقتصاد پولی مالی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 شهریور 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/mfe.2024.86701.1393

نویسندگان

محمد ژولازاده ساکی^{* 1}؛ کامران ندری¹؛ مهدی قائمی اصل²

¹دانشگاه امام صادق(ع)

²دانشگاه خوارزمی، تهران،

چکیده

ازجمله مهم‌ترین دلایل احداث بانک‌های توسعه، کمک به بازسازی اقتصاد کشورها، تقویت حوزه‌های زیرساخت و استراتژیک و جداسازی تسهیلات تجاری از تسهیلات توسعه‌ای است. ریسک بالا و بازده بلندمدت ویژگی عمده طرح‌های کلان اقتصادی است که باعث می‌شود بخش خصوصی انگیزه کافی جهت سرمایه‌گذاری نداشته باشد و در مقابل، بانک‌های توسعه‌ای که نهادهایی دولتی محسوب می‌شوند، اقدام به تامین مالی نمایند. استفاده از معیار‌های رایج ارزیابی عملکرد بانکی -که عمدتا مبتنی بر سودآوری هستند- در سنجش کارایی بانک‌های توسعه‌ای که تابع هدف آن‌ها متمایز از تابع هدف بانک‌های تجاری است، خطایی راهبردی به شمار می‌رود. به عبارت دیگر نکته‌ی مغفول در شاخص‌های ارزیابی عملکرد بانک‌های دولتی و به طور خاص توسعه‌ای، کم‌توجهی به میزان انتفاع بانک‌ها برای اقتصاد کشور می‌باشد که می‌تواند منجر به سوق دادن بانک‌های دولتی در رقابت با بانک‌های خصوصی و درنتیجه بر زمین‌ماندن طرح‌های کلان توسعه‌ای گردد. بر همین اساس در این پژوهش سه بُعد «سلامت بانکی»، «توسعه محوری» و «عدالت محوری» به همراه شاخص‌های مربوطه برای سنجش عملکرد بانک‌های توسعه‌ای تبیین می‌گردد. ابعاد، مولفه‌ها و شاخص‌ها به کمک روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) وزن دهی شده و برای 5 بانک توسعه‌ای کشور طی سال‌های 1391 تا 1400 شاخص ترکیبی محاسبه می‌گردد. نتایج نشان می‌دهد گرچه در سال‌های پایانی عملکرد بانکداری توسعه‌ای بهبود یافته است اما همچنان تا رسیدن به وضع مطلوب فاصله دارد.

کلیدواژه‌ها

بانکداری دولتی؛ کارایی؛ توسعه محور؛ منفعت اجتماعی؛ شاخص ترکیبی

مراجع