سبب شناسی زردی و جاروک درختان بادام در نواحی مختلف استان خراسان رضوی

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 شهریور 1403   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.2024.87817.1186

نویسندگان

رضا توانایی سراب؛ محمد زکی عقل^* ؛ محسن مهرور

گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

بیماری جاروک بادام یکی از مهم‌ترین بیماری‌های گیاه بادام است که سالانه خسارت‌های فراوانی به تولید بادام در ایران وارد می‌کند. این بیماری به خصوص در استان خراسان رضوی باعث محدود شدن کشت بادام در برخی مناطق شده است. همراهی چندین فیتوپلاسماها و به‌ویژه (16sIX-B) Candidatus Phytoplasma phoenicium از گروه جاروک نخود کبوتر با این بیماری گزارش شده است. در طی سال 1402 بررسی گستردگی و نمونه‌برداری از مناطق شمالی، مرکزی و جنوبی در استان خراسان رضوی انجام شد. بررسی علائم بیماری در مناطق سه‌گانه استان نشان داد که شدت و نوع بروز علائم در مناطق مختلف متفاوت است. علائم بیماری جاروک بادام در نواحی شمالی جاروک خفیف، در نواحی مرکزی زردی و جاروک و در نواحی جنوبی جاروک شدید و رشد شاخه‌ها متراکم بود. از پیوند فیتوپلاسمای همراه با جاروک بادام از نواحی مختلف روی نهال‌های بادام علائم ریزبرگی، زردی، جاروک، افژولش شدید شاخه‌ها و سرخشکیدگی و در گیا‌هان محک پروانش زردی خفیف یا شدید و برگ‌سانی (فیلودی) ایجاد شد. علائم جدایه های مناطق سه‌گانه استان نیز بروی گیاهان محک با یکدیگر تفاوت داشت. استخراج DNA کل به روش CTAB انجام شد و با استفاده از واکنش زنجیره‌ای پلیمراز آشیانه‌ای با استفاده از آغازگرهای عمومی فیتوپلاسما ردیابی عامل بیماری انجام شد. توالی‌یابی قطعه تکثیر شده و آنالیزهای تبارزایی نشان داد که فیتوپلاسماهای همراه با بیماری جاروک بادام در نواحی شمالی و جنوبی استان خراسان رضوی به‌ترتیب سویه‌های خفیف و شدید C.Phytoplasma phoenicium هستند و بیشترین شباهت را با زیرگروه‌های A وB از گروه جاروک نخود کبوتر دارند؛ همچنین فیتوپلاسمای همراه با بیماری جاروک بادام در نواحی مرکزی استان خراسان رضوی Candidatus Phytoplasma asteris است که بیشترین شباهت را با زیرگروه C از گروه زردی مینا دارد.

کلیدواژه‌ها

پراکنش؛ تبارزایی؛ جاروک بادام؛ خراسان رضوی؛ فیتوپلاسما

مراجع