عوامل مؤثر بر مدیریت مطلوب شهری در کلان‌شهر تهران مبتنی بر رویکرد نگاشت علّی

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 11، شماره 4، اسفند 1403، صفحه 153-168   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2024.80015.1275

نویسندگان

سعید خاتم¹؛ زهرا احمدی پور^{* 2}؛ مهناز خاتم³

¹فوق دکتری جغرافیای سیاسی،دانشگاه تربیت مدرس،تهران،ایران.

²استادجغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

³دانش آموخته دکتری گروه مدیریت،واحدسیرجان،دانشگاه آزاداسلامی،سیرجان،ایران.

چکیده

مدیریت مطلوب شهری فرایندی است که براساس کنش متقابل میان سازمان‌ها و نهادهای رسمی اداره شهر از یک طرف و نهادهای غیررسمی جامعه مدنی و عرصه عمومی از طرف دیگر شکل می‌گیرد و هدف از انجام آن اداره بهتر سرزمین و عرضه خدمات بهتر و بیشتر به شهروندان است. با ایجاد الگوهای رایج مدیریت مطلوب شهری به عنوان جایگزینی برای مدل سنتی مدیریت شهری انتخاب گردید. برای این کار پس از مطالعۀ ادبیات پژوهش و شناسایی 12 عامل نقش‌آفرین در مدیریت مطلوب شهری در کلان‌شهر تهران مبتنی بر رویکرد نگاشت علّی و گنجاندن آن‌ها در پرسشنامۀ نیمه‌بستۀ مبتنی بر طیف لیکرت با استفاده از روش نمونه‌گیری نوعی، 31  نفر از خبرگان شناسایی و پرسشنامه میان آن‌ها توزیع شد. برای غربالگری داده‌ها از میانگین نظر خبرگان بر پایۀ منطق فازی استفاده شد. سپس پرسشنامه‌ای با ساختاری ماتریسی برای کشف روابط علّی میان عوامل تهیه شد. پس از حصول اطمینان از عدم وجود رابطۀ معنادار میان شاخص‌های خبرگی خبرگان و شاخص‌های پیچیدگی و دامنۀ نقشه‌های شناختی و نیز بررسی تشابه تقشۀ شناختی خبرگان که نشان می‌داد ویژگی‌های شخصی و عضویت خبرگان در سازمان‌های مختلف نتوانسته است میان نقشه‌های خبرگان تفاوت معناداری ایجاد کند، نسبت به استخراج نقشۀ مورد اتفاق خبرگان مبتنی بر روابط به نسبت قوی میان عوامل اقدام شد. نتیجۀ به یک مدل منجر شد که ‌براساس آن عوامل مدیریت مطلوب شهری مبتنی بر رویکرد نگاشت علّی شامل: پاسخگویی مدیران، مشارکت شهروندان، برنامه‌ریزی، تمرکز‌زدایی، اثربخشی دولت، حاکمیت قانون، مبارزه با فساد، مدیریت یکپارچه، مسئولیت‌پذیری، کارایی و اثربخشی، شفافیت، عدالت‌محوری است.

کلیدواژه‌ها

کلان‌شهر تهران؛ مدیریت مطلوب شهری؛ نگاشت علّی

مراجع

1. بهروتی، ع.، زیاری، ک. ا.، و سلطان زاده، ح. (1400). ارزیابی و تحلیل شاخص‌های حکمروایی خوب شهری در شهر گناوه. فصلنامه عملی و پژوهشی دانش شهرسازی، 5(2)، 94-79.
2. پارسا، ش.، و برک­پور، ن. (1399). تدوین دستورالعمل شفاف‌سازی عملکرد مدیریت شهری. مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری، 7(1)، 207-187.
3. جعفری فرد، ج.، صابری، ح.، اذانی، م.، و خادم الحسینی، ا. (1398). واکاوی شاخص‌های حکمروایی خوب شهری (مطالعۀ موردی: شهر کهنوج). دوفصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری، 7(1)، 291-273.
4. خاتم‌‌‌، م. (1397). مدیریت بحران شهری. چاپ دوم، تهران: ‌‌‌نشر شب چراغ‌‌‌.
5. زیاری، ک. ‌ا.، پوراحمد، ا.، حاتمی نژاد، ح.، و باستین، ع. (۱۳۹۷). سنجش و ارزیابی اثرات حکمروایی خوب شهری بر زیست‌پذیری شهرها (مطالعه موردی: شهر بوشهر). نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 34(9)، 1-18.
6. شمس، م.، و هاشمی بیستونی، م. ر. (1399). اولویت‌بندی شاخص‌های حکمروایی خوب شهری از دیدگاه شهروندان در شهر بیستون. مجله هنرهای زیبا معماری و شهرسازی، 1، 92-81.
7. مشکینی، ا.، و نصرتی­هشی، م. (1400). شناخت عامل­های اثرگذار بر مسائل شهری ایران با رویکرد عدالت اجتماعی. مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری، 8(1)، 57-76.

 

8. Addink, H. (2019). Good governance: Concept and context. Illustrated edition (June 18), Oxford: Oxford University Press.
9. Akinlabi, A. J. (2022). Urban governance: Complexities in land development control and management of Nigerian cities”. Public Policy and International Affair Academic Journal, 4(3), 12-21.
10. Broccardo, L., Culasso, F., & Mauro, S. G. (2019). Smart city governance: Exploring the institutional work of multiple actors towards collaboration. International Journal of Public Sector Management, 32(4), 367-387.
11. Cappa, F., Franco, S., & Rosso, F. (2022). Citizens and cities: Leveraging citizen science and big data for sustainable urban development. Business Strategy and the Environment, 31(2), 648-667.
12. Carlton, B. (2014). A Model for Municipal Institutional Capacity Analysis, FCM (Federation of Canadian Municipalities), Retrieved from http://www. cardinalgroup. ca/nua/aif/ aif02. Html.
13. Chigbu, U. E. (2021). The quest for “Good Governance” of urban land in Sub-Saharan Africa: insight into Windhoek, Namibia, In Land Issues for Urban Governance in Sub-Saharan Africa. Robert Home, Editor, Zurich: Springer Cham.
14. De Guimarães, J. C. F., Severo, E. A., Júnior, L. A. F., Da Costa, W. P. L. B., & Salmoria, F. T. (2020). Governance and Quality of Life in Smart Cities: Towards Sustainable Development Goals. Journal of Cleaner Production, 253, 1-33.
15. De Oliveira, J. A. P., Doll, C. N., Kurniawan, T. A., Geng, Y., Kapshe, M., & Huisingh, D. (2013). Promoting win-win situations in climate change mitigation, local environmental quality and development in Asian cities through co-benefits. Journal of Cleaner Production, 58, 1-6.
16. Detotto, C., Giannoni, S., & Goavec, C. (2020). Does good governance attract tourists? Tourism Management, 82.
17. Escribano, G., Gazquez, J., & San-Martin, E. (2020). The European Union and the good governance of energy resources: Practicing what it preaches? Energy Policy, 147.
18. Healey, P. (2015). Planning theory: the good city and its governance. International encyclopedia of the social & behavioral sciences, 18, 202-207.
19. Hegazy, I., Helmi, M., Qurnfulah, E., Naji, A., & Samir Ibrahim, H. (2021). Assessment of urban growth of Jeddah: towards a liveable urban management”. International Journal of Low-Carbon Technologies, 16(3), 1008-1017.
20. Khatam, S., & Z. Ahmadipour. (2022). Analyzing effective indicators of political management of space in Tehran metropolis. Geo Journal of Tourism and Geosites44, no. 4: 1411-1417.
21. Lim, S. B., Malek, J. A., & Yigitcanlar, T. (2021). Post-materialist values of smart city societies: International comparison of public values for good enough governance. Future Internet, 13(8), 201.
22. Mahmood, H. M. (2021). Using the administration to update and evaluate urban planning for cities. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 12(2), 2476-2481.
23. Muridzi, G., Meyer, J. A., & Masengu, R. (2021). Urban governance in Africa–A perspective of e-governance in South Africa urban municipalities. Global Journal of Scientific and Research Publications, 1(10), 6-18.
24. Naber, E., Volk, R., Mörmann, K., Boehnke, D., Lützkendorf, T., & Schultmann, F. (2022). “Namares—A surface inventory and intervention assessment model for urban resource management”. Sustainability, 14(14), 8485.
25. Nazif, S., Mohammadpour Khoie, M. M., & Eslamian, S. (2021). Urban disaster management and resilience”. In Handbook of Disaster Risk Reduction for Resilience. Zurich: Springer Cham.
26. Ragheb, A., Aly, R., & Ahmed, G. (2022). Toward sustainable urban development of historical cities: Case study of Fouh City, Egypt”. Ain Shams Engineering Journal, 13(1), 101520.
27. Robinson, J., & Attuyer, K. (2021). “Extracting value, London style: Revisiting the role of the state in urban development. International Journal of Urban and Regional Research, 45(2), 303-331.
28. Shao, Z., Sumari, N. S., Portnov, A., Ujoh, F., Musakwa, W., & Mandela, P. J. (2021). Urban sprawl and its impact on sustainable urban development: a combination of remote sensing and social media data. Geo-spatial Information Science, 24(2), 241-255.
29. Simone, C., Iandolo, F., Fulco, I., & Loia, F. (2021). Rome was not built in a day. Resilience and the eternal city: Insights for urban management. Cities, 110, 103070.
30. Subedi, S. R., & Subedi, S. (2021). The status local governance practice: A case study of local government in Dhangadhi Sub-Metropolitan City, Nepal. American Journal of Educational Research, 9(5), 263-271.
31. Tonne, C., Adair, L., Adlakha, D., Anguelovski, I., Belesova, K., Berger, M., & Adli, M. (2021). Defining pathways to healthy sustainable urban development. Environment international, 146, 106236.
32. Tonne, C., Adair, L., Adlakha, D., Anguelovski, I., Belesova, K., Berger, M., Brelsford, Ch., Dadvand, P., Dimitrova, A., Giles-Corti, B., Heinz, A., Mehran, N., Nieuwenhuijsen, M., Pelletier, F., Ranzani, O., Rodenstein, M., Rybski, D., Samavati, S., Satterthwaite, D., Schöndorf, J., Schreckenberg, D., Stollmann, J., Taubenböck, H., Tiwari, G., Wee, B.V., & Adli, M. (2021). Defining pathways to healthy sustainable urban development. Environment International, 146, 106236.
33. Van Ham, M., Tammaru, T., Ubarevičienė, R., & Janssen, H. (2021). Urban socio-economic segregation and income inequality: A global perspective.Berlin: Springer Nature.
34. Virtudes, A. (2016). Good governance principles in spatial planning at local scale. Procedia Engineering, 161, 1710-1714.
35. Vitalisova, K., Murray-Svidronova, M., & Jakus-Muthova, N. (2021). Stakeholder participation in local governance as a key to local strategic development. Cities, 118, 103363.
36. Wang, M. (2021). Polycentric urban development and urban amenities: Evidence from Chinese cities. Environment and Planning B: Urban Analytics and City Science, 48(3), 400-416.
37. Wilson, A., Tewdwr-Jones, M., & Comber, R. (2019). Urban planning, public participation and digital technology: App development as a method of generating citizen involvement in local planning processes. Plan. B Urban Anal. City Sci., 46, 286–302.
38. Xie, F., Liu, G., & Zhuang, T. (2021). A comprehensive review of urban regeneration governance for developing appropriate governance arrangements. Land, 10(5), 545.
39. Yang, H. (2021). Holistic Governance: An Explanatory Framework, In: Urban Governance in Transition. Singapore: Springer Singapore.
40. Zanjani, N. E., Goodarzi, G., & Zanjani, S. E. (2021). The model of good sustainable urban governance based on ESG concepts. J. Urabn Manage Energy Sustainability, 2(4), 11-22.
41. Zhuykov, V. N. (2022). Smart city information base as a promising tool of urban management. Urban construction and architecture, 12(1), 18-33.