ارزیابی مدیریت زیرساخت‌های حیاتی با تأکید بر رویکرد تاب‌آوری (مطالعه موردی: محله‌ی پونک تهران)

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 شهریور 1403   

نوع مقاله: پژوهشی-مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2024.86434.1375

نویسندگان

محمد زنگنه¹؛ مهسا فرامرزی اصلی^{* 2}؛ حسن ستاری ساربانقلی³

¹دانشجوی دکتری گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

²استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز-ایران

³دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

یکی از چالش‌های اساسی در جهت نیل به پایداری در شهرها مخاطرات طبیعی و غیرطبیعی می‌باشد که در صورت عدم آگاهی و آمادگی لازم می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری را به ابعاد مختلف شهرها وارد کند. در این بین، زیرساخت‌های حیاتی عاملی مهم در افزایش خسارات و همچنین از ارکان اصلی بازیابی اثرات انوع مخاطرات محسوب می‌گردد و تاب‌آور ساختن آنها از ضروریات نظام برنامه‌ریزی شهرها محسوب می‌گردد. در این راستا، تحقیق حاضر با هدف ارزیابی مدیریت زیرساخت‌های حیاتی با تأکید بر رویکرد تاب‌آوری در محله‌ی پونک تهران نگارش شده است. بنابراین روش تحقیق از منظر هدف کاربردی و از منظر ماهیت تحلیلی–اکتشافی می‌باشد که به‌منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل‌سازی معادلات ساختاری در نرم‌افزار Amos در راستای بررسی وضعیت موجود محله و تکنیک تصمیم‌گیری چندمعیاره‌ی دیمتل در راستای بررسی اثرگذاری و اثرپذیری مؤلفه‌ها استفاده شده است. جامعه‌ی آماری تحقیق نیز شامل کارشناسـان و متخصصین مسائل شهری منطقه 5 شهرداری تهران و ناحیه‌ی 3 این منطقه می‌باشد که حجم نمونه با استفاده از روش کوهن 60 نفـر تعیین گردیده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که متغیرهای استحکام زیرساخت‌ها و استقرار و دسترسی آنها با مقدار بحرانی بیشتر از 96/1 در سطح اطمینان 95 درصد دارای وضعیت مطلوب و متغیرهای بازیابی و ساختار مدیریت زیرساخت‌ها با مقدار بحرانی کمتر از 96/1 دارای وضعیت نامطلوبی در محله‌ی پونک تهران می‌باشند. همچنین متغیر ساختار مدیریتی زیرساخت‌ها از بیشترین تأثیرگذاری و متغیر بازیابی زیرساخت‌ها از بیشترین تأثیرپذیری برخوردار هستند. نتایج نیز نشان می‌دهد که متغیر بازیابی معلول و متغیرهای ساختار مدیریتی زیرساخت‌ها، استحکام و استقرار و دسترسی متغیر علی می‌باشند. بنابراین در راستای ارتقاء تاب‌آوری زیرساخت‌های حیاتی محله‌ی پونک تهران نیاز به رویکرد جامع و نظام‌مند در ساختار مدیریت زیرساخت‌ها، مقاوم‌سازی و جانمایی آنها و درنهایت تأکید بر الگوهای بازیابی مؤثر احساس می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

مدیریت؛ تاب‌آوری؛ زیرساخت‌ها‌ی حیاتی؛ محله‌ی پونک؛ کلان‌شهر تهران

مراجع