| تعداد نشریات | 56 |
| تعداد شماره‌ها | 2,156 |
| تعداد مقالات | 22,260 |
| تعداد مشاهده مقاله | 98,503,928 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 36,374,881 |
ارزیابی متن صحیفۀ الرضا(ع) | ||
| علوم قرآن و حدیث | ||
| دوره 56، شماره 2 - شماره پیاپی 113، بهمن 1403، صفحه 131-165 اصل مقاله (1.07 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jquran.2024.88210.1699 | ||
| نویسندگان | ||
| علی عادل زاده* 1؛ امیرحسن خوروش2 | ||
| 1دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکدهٔ الهیات، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران و پژوهشگر گروه پژوهشی پویافکر | ||
| 2دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکدهٔ الهیات، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| صحیفة الرضا(ع) از مشهورترین مجموعه‌های حدیثی منسوب به اهل بیت(ع) است که به سبکِ روایی عامه نقل شده است. بهترین راه برای ارزیابی اعتبار این کتاب، تخریج و مشابه‌یابی تمام احادیث آن است که این پژوهش براساس آن شکل یافته است. بیشتر احادیثِ صحیفة الرضا به‌طریق معتبر دیگری از اهل بیت(ع) نقل نشده و بخش عمده‌ای ازنظر متنی به روایاتِ اهل‌سنت -که معمولاً بر صحیفة الرضا تقدم زمانی دارند- نزدیک است. مشکلاتِ متنوعی، مانند ناهمخوانی سند و متن، تغییر شخصیت‌های روایات، ترکیب احادیث، خطا در خوانش و نقل متن، زمان‌پریشی و ناسازگاری با قرآن و احادیث شیعی در احادیث این مجموعه دیده می‌شود که ضمن به چالش‌کشیدن اصالت آن‌ها نشان می‌دهد که گردآورندهٔ این مجموعه از منابع مکتوب پیشین استفاده کرده و اسنادِ آن‌ها را تغییر داده است. مهم‌ترین منبع مکتوبی که برای صحیفة الرضا(ع) شناسایی شد، کتاب سکونی است. احتمالاً بیش از ده درصدِ روایات صحیفة الرضا از کتاب سکونی اقتباس شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| صحیفة الإمام الرضا(ع)؛ عبدالله‌بن‌احمدبن‌عامر طائی؛ اسماعیل‌بن‌ابی‌زیاد سکونی؛ نقد متن | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
کتاب مقدس. ترجمهٔ دار الکتاب المقدس فی الشرق الأوسط، لبنان: جمعیة الکتاب المقدس.
آقایی، سیدعلی. «صحیفة الرضا». در دانشنامهٔ جهان اسلام. تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامی، ۱۴۰۰.
ابن‌ابی‌الدنیا، عبدالله‌بن‌محمد. اصلاح المال. بیروت: مؤسسة الکتب الثقافیة، 1414ق.
ابن‌ابی‌الدنیا، عبدالله‌بن‌محمد. النفقة علی العیال. الدمام: دار ابن القیم، 1410ق.
ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن‌بن‌محمد. کتاب العلل. ریاض: مؤسسة الجریسی، 1427ق.
ابن‌ابی‌خیثمه، احمدبن‌زهیر. التاریخ الکبیر. قاهره: الفاروق الحدیثة، 1427ق.
ابنابیشیبه، عبدالله‌بن‌محمد. المصنف فی الاحادیث و الآثار. ریاض: دار کنوز اشبیلیا، 1436ق.
ابن‌اشعث، محمدبن‌محمد. الجعفریات. تهران: مکتبة النینوی، بی‌تا.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی. الأمالی. تهران: کتابچی، 1376.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی. التوحید. قم: مؤسسة النشر الإسلامی، 1398ق.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی. ثواب الأعمال. قم: دار الشریف الرضی، 1406ق.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی. الخصال. قم: مؤسسة النشر الإسلامی، 1362ش.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی. عیون اخبار الرضا. تهران: جهان، 1378ق.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی. کتاب من لا یحضره الفقیه. قم: مؤسسة النشر الإسلامی، 1413ق.
ابن‌‌بسطام، عبدالله و حسین (منسوب). طب الائمة. قم: دار الشریف الرضی، 1411ق.
ابن‌جوزی، عبدالرحمن‌بن‌علی. الموضوعات من الاحادیث المرفوعات. مدینه: المکتبة السلفیة، 1386ق.
ابن‌حبان، محمدبن‌احمد. صحیح ابن‌حبان. بیروت: الرسالة، 1414ق.
ابن‌حبان، محمدبن‌احمد. مشاهیر علماء الأمصار. المنصورة: دار الوفاء، 1411ق.
ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن‌علی. تهذیب التهذیب. بیروت: الرسالة، 1435ق.
ابن‌حنبل، احمدبن‌محمد. مسند احمدبن‌حنبل. بیروت: الرسالة، 1421ق.
ابن‌حیون. نعمان‌بن‌محمد. دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الاحکام عن اهل بیت رسول الله علیه و علیهم افضل السلام. قم: آل‌البیت، 1385ق.
ابن‌خزیمه، محمدبن‌اسحاق. صحیح ابن‌خزیمه. بیروت: المکتب الإسلامی، 1424ق.
ابن‌راهویه، اسحاق‌بن‌ابراهیم. مسند اسحاق‌بن‌راهویه. مدینه: مکتبة الإیمان، 1412ق.
ابن‌سعد، محمدبن‌سعد. کتاب الطبقات الکبیر. قاهره: مکتبة الخانجی، 1421ق.
ابن‌سیده، علی‌بن‌اسماعیل. المحکم و المحیط الأعظم. بیروت: دار الکتب العلمیة، 1421ق.
ابن‌شعبه حرانی، حسن‌بن‌علی. تحف العقول فیما جاء من الحکم و المواعظ فی آل الرسول. قم: مؤسسة النشر الإسلامی، 1404ق.
ابن‌عبدربه، احمدبن‌محمد. العقد الفرید. بیروت: دار الکتب العلمیة، 1404ق.
ابن‌عدی، عبدالله‌بن‌عدی. الکامل فی ضعفاء الرجال. بیروت: الکتب العلمیة، 1418ق.
ابن‌عربی، محمدبن‌عبدالله. المسالک فی شرح موطأ مالک. دار الغرب الإسلامی، 1428ق.
ابن‌عساکر، علی‌بن‌حسن. تاریخ مدینة دمشق. بی‌جا: دار الفکر، 1415ق.
ابن‌ماجه، محمدبن‌یزید. سنن. بی‌جا: دار الرسالة العالمیة، 1430ق.
ابن‌مبارک، عبدالله‌بن‌مبارک. الجهاد. تونس: الدار التونسیة، 1972م.
ابن‌وهب، عبدالله‌بن‌وهب. تفسیر القرآن من الجامع لابن وهب. بیروت: دار الغرب الإسلامی، 2003م.
ابوحیان توحیدی، علی‌بن‌محمد. البصائر و الذخائر. بیروت: دار صادر، 1408ق.
ابوداود، سلیمان‌بن‌اشعث. سنن ابی‌داود. بی‌جا: دار الرسالة العلمیة، 1430ق.
ابوعبید هروی، قاسم‌بن‌سلام. غریب الحدیث. قاهره: امیریه، 1404ق.
ابونعیم اصبهانی، احمدبن‌عبدالله. حلیة الأولیاء و طبقة الاصفیاء. مصر: مطبعة السعادة، 1394ق.
ابویعلی، احمدبن‌علی. مسند ابویعلی موصلی. دمشق: دار المأمون للتراث، 1404ق.
ابهری، محمدبن‌عبدالله. الفواید المنتقاة الغرائب الحسان. الکویت: دار إیلاف الدولیة، 1999م.
استرآبادی، شرف‌الدین‌علی. تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی، 1409ق.
اهوازی، حسین‌بن‌سعید. الزهد. قم: المطبعة العلمیة، 1402ق.
اهوازی، حسین‌بن‌سعید. المؤمن. قم: مؤسسة الإمام المهدی، 1404ق.
البانی، محمدناصرالدین. سلسلة الأحادیث الضعیفة و الموضوعة وأثرها السیئ فی الأمة. ریاض: مکتبة المعارف، 1412ق.
بخاری، محمدبن‌اسماعیل. التاریخ الکبیر. ریاض: الناشر المتمیز، 1440ق.
بخاری، محمدبن‌اسماعیل. خلق افعال العباد. ریاض: دار المعارف السعودیة، 1398ق.
برقی، احمدبن‌محمد. المحاسن. قم: دار الکتب الإسلامیة، 1371ق.
بزاز، احمدبن‌عمرو، مسند البزاز. المدینة: مکتبة العلوم و الحکم، 1988م.
بیهقی، ابراهیم‌بن‌محمد. المحاسن و المساوی. بیروت: دار الکتب العلمیة، 1420ق.
بیهقی، احمدبن‌حسین. الجامع المنصف لشعب الایمان. ریاض: مکتبة الرشد، 1423ق.
بیهقی، احمدبن‌حسین. مناقب الشافعی. قاهره: مکتبة دار التراث، 1390ق.
ترمذی، محمدبن‌عیسی. الجامع الکبیر. بیروت: دار الغرب الإسلامی، 1996ق.
ثعالبی، عبدالملک‌بن‌محمد. الظرائف و اللطائف. بیروت: دار المناهل، بی‌تا.
ثعلبی، احمدبن‌ابراهیم. الکشف و البیان عن تفسیر القرآن. جدة: دار التفسیر، 1436ق.
جاحظ، عمروبن‌بحر. البیان و التبیین. بیروت: دار و مکتبة الهلال، 1423ق.
جریری نهروانی، معافی‌بن‌زکریا. الجلیس الصالح الکافی و الأنیس الناصح الشافی. بیروت: دار الکتب العلمیة، 1426ق.
حارث‌بن‌محمد. بغیة الباحث عن زوائد مسند الحارث. گردآوری علی‌بن‌ابوبکر هیثمی. مدینه: مرکز خدمة السنة و السیرة النبویة، 1413ق.
حاکم نیشابوری، محمدبن‌عبدالله. المستدرک علی الصحیحین. بی‌جا: دار الرسالة العالمیة، 1439ق.
حسکانی، عبیدالله‌بن‌عبدالله. شواهد التنزیل لقواعد التفضیل. تهران: مجمع احیای فرهنگ اسلامی، 1411ق.
ختلی، اسحاق‌بن‌ابراهیم. کتاب الدیباج. بی‌جا: دار البشائر، 1994م.
خرسان، سیدمحمدمهدی. المحسن السبط مولود ام سقط. قم: مرکز الأبحاث العقائدیة، 1430ق.
خزاز رازی، علی‌بن‌محمد. کفایة الأثر فی النصوص علی الائمة الاثنی عشر. قم: بیدار، 1401ق.
خوروش، امیرحسن. «اعتبارسنجی طُرق صحیفة الرضا». در دست نشر.
خیثمة القرشی، خیثمة‌بن‌سلیمان. من حدیث خیثمة بن سلیمان القرشی الاطرابلسی. لبنان: دار الکتاب العربی، 1400ق.
دولابی، محمدبن‌احمد. الذریة الطاهرة. کویت: الدار السلفیة، 1407ق.
دهرویه، عباس، طباطبایی، سیدمحمد. «اثبات صحت سند صحیفه امام رضا(ع) منقول از دارقطنی». دو فصلنامهٔ امامت‌پژوهی. س12، ش1 (بهار و تابستان1401): 329-356، 10.22034/jep.2023.401767.1522.
دیلمی، شیرویه‌بن‌شهرار. الفردوس بمأثور الخطاب. بیروت: دار الکتب العلمیة، 1406ق.
ذهبی، محمدبن‌احمد. تاریخ الإسلام و طبقات مشاهیر الأعلام. بیروت: دار الغرب الإسلامی، 1424ق.
ذهبی، محمدبن‌احمد. سیر اعلام النبلاء. قاهره: دار الحدیث، 1427ق.
راوندی، فضل‌الله‌بن‌علی. النوادر. قم: دار الکتاب، بی‌تا.
سلفی حروانی، احمدبن‌محمد. المشیخة البغدادیة. بی‌جا: برنامج جوامع الکلم، 2004م.
سیاری، احمدبن‌محمد. کتاب القرائات او التنزیل و التحریف. لیدن: بریل، 2009م.
سیوطی، عبدالرحمن‌بن‌ابی‌بکر. الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور. بیروت: دار الفکر، بی‌تا.
سیوطی، عبدالرحمن‌بن‌ابی‌بکر. اللآلئ المصنوعة فی الاحادیث الموضوعة. بیروت: دار الکتب العلمیة، 1417ق.
شریف رضی، محمدبن‌حسین. نهج البلاغة. قم: دار الهجرة، 1414ق.
صنعانی، عبدالرزاق‌بن‌همام. المصنف. دار التأصیل، 1437ق.
صنعانی، عبدالرزاق‌بن‌همام. تفسیر عبد الرزاق. بیروت: دار الکتب العلمیة، 1419ق.
طائی، عبدالله‌بن‌احمد. صحیفة الإمام الرضا. مشهد: کنگرۀ امام رضا، 1406ق.
طبرانی، سلیمان‌بن‌احمد. المعجم الکبیر. قاهره: ابن‌تیمیه، بی‌تا.
طبرسی، فضل‌بن‌حسن. مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو، 1372.
طبری، محمدبن‌جریر. تهذیب الآثار و تفصیل معانی الثابت عن الرسول الله(ص) من الأخبار. قاهره: مطبعة المدنی، بی‌تا.
طوسی، محمدبن‌حسن. الأمالی. قم: البعثة، 1414ق.
طوسی، محمدبن‌حسن. تهذیب الأحکام فی شرح المقنعه. تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
طیالسی، سلیمان‌بن‌داود. مسند الطیالسی. مصر: دار هجر، 1419ق.
عادل‌زاده، علی. «بازشناسی منابع کتاب علی‌بن‌جعفر». فصلنامهٔ علمی علوم حدیث. ش104(1401): 188-288.
عبدبن‌حمید. المنتخب من مسند عبدبن‌حمید. بی‌جا: دار بلنسیة، 1423ق.
عسکری، حسن‌بن‌عبدالله. دیوان المعانی. قاهره: مکتبة القدسی، 1352ق.
عیاشی، محمدبن‌مسعود. تفسیر العیاشی. تهران: المطبعة العلمیة، 1380ق.
غزالی، محمدبن‌محمد. احیاء علوم الدین. بیروت: دار المعرفة، 1402ق.
فخر رازی، محمدبن‌عمر. مفاتیح الغیب. بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1420ق.
فرات کوفی، فرات‌بن‌ابراهیم. تفسیر فرات الکوفی. تهران: وزارت ارشاد اسلامی، 1410ق.
فسوی، یعقوب‌بن‌سفیان. المعرفة و التاریخ. بیروت: دار المعرفة، 1393ق.
فیروزآبادی، محمدبن‌یعقوب. القاموس المحیط. بیروت: دار الکتب العلمیة، 1415ق.
قرشی، باقر شریف. حیاة الإمام علی‌بن‌موسى‌الرضا علیه السلام: دراسة و تحلیل. قم: سعیدبن‌جبیر، ۱۳۷۲.
قمی، علی‌بن‌براهیم. تفسیر القمی. قم: دار الکتاب، 1404ق.
قندهاری، محمد، علی عادل‌زاده. «بررسی انتقادی منابع کتاب جعفریات/اشعثیات». پژوهش‌نامۀ علوم حدیث تطبیقی. ش13(1399): 201-242.
کشی، محمدبن‌عمر. الرجال. اختیار: محمدبن‌حسن‌طوسی. مشهد: دانشگاه مشهد، 1409ق.
کلاباذی، محمدبن‌ابراهیم. بحر الفوائد المشهور بمعانی الأخبار. بیروت: دار الکتب العلمیة، 1420ق.
کلینی، محمدبن‌یعقوب. الکافی. تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
مالک‌بن‌انس. الموطأ. ابوظبی: مؤسسة زایدبن‌سلطان آل‌نهیان، 1425ق.
مبرد، محمدبن‌یزید. التعازی و المراثی. قاهره: دار نهضة مصر، 1993م.
متقی، علی‌بن‌حسام‌الدین. کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال. بی‌جا: الرسالة، 1401ق.
مجلسی، محمدباقربن‌محمدتقی. بحار الأنوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة الاطهار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
مفید، محمدبن‌محمد. الأمالی. قم: کنگرۀ شیخ مفید، 1413ق.
موسوی‌نسب مبارکه، سیدمحمد. نقد و تحلیل تاریخیِ روایات منسوب به امام علی(ع) دربارۀ خلفا. رسالۀ دکتری، به‌راهنمایی اصغر منتظر القائم و سیداصغر محمودآبادی. اصفهان: دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 1402.
نجاشی، احمدبن‌على. رجال النجاشی. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1365.
واقدی، محمدبن‌عمر. المغازی للواقدی. بیروت: دار الأعلمی، 1409ق. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,085 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 386 |
||