نقشه راه دیپلماسی آب رودخانه های فرامرزی؛ از وضع موجود تا موقعیت مطلوب

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 24 شهریور 1403

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2024.89682.1307

نویسندگان

سمیرا چناری^{* 1}؛ هادی اعظمی²؛ محسن جانپرور²؛ عیسی ابراهیم زاده³

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد

³استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

مسائل مرتبط با منابع آب فرامرزی یک چالش سیاسی-اجتماعی و در نهایت زیست‌محیطی محسوب می‌شود، زیرا دسترسی به آب شیرین و مدیریت بهینه‌ی آن می‌تواند به‌عنوان یک ابزار قدرت در روابط بین کشورهای مختلف و درون جوامع عمل نماید. دیپلماسی آب به عنوان یک فرایند می‌تواند برای رفع تنش‌های مرتبط با آب و تسهیل همکاری میان کشورها دارای منابع آب مشترک عمل نماید. اما این مفهوم جدید و نوظهور برای ارائه‌ی یک فرایند از پشتوانه‌ی نظری و علمی کافی برخوردار نیست. به همین جهت در این مقاله با بسط مفهومی دیپلماسی آب تلاش کردیم گام‌به‌گام مسیرهای دیپلماسی آب را برای زمینه‌های مختلف و اقدامات دیپلماسی آب مرتبط به عملکرد را در نهایت به‌صورت نقشه‌راه دیپلماسی آب ارائه دهیم. برای این منظور ابتدا رویکردهای موجود در دیپلماسی آب را با روش توصیفی-تحلیلی مورد بحث قرار دادیم و با یافتن مولفه‌های کانونی در دیپلماسی آب شامل بازیگران، منافع و قدرت، نقشه‌راه دیپلماسی آب را مبتنی بر مزایای رویکردها ارائه دادیم. بنابراین نقشه‌راه دیپلماسی آب، انتقال شرایط موجود به وضعیت مطلوب است که با بهره‌گیری از دیپلماسی می‌تواند به تنظیم روابط میان کشورها و نهادهای مختلف کمک کند و به طراحی راهکارها و چارچوب‌های راهبردی می‌پردازد که از طریق آن به ایجاد همکاری‌ها، توافق‌ها و گفت‌وگوهای مؤثر میان کشورها، به سمت همکاری و پایداری در زمینه‌ی آب منجر خواهند شد.

کلیدواژه‌ها

دیپلماسی آب؛ رودخانه‌های فرامرزی؛ نقشه‌راه

مراجع