تحلیلی بر شاخص‌های شهر دوستدار کودک با تأکید بر فضاهای ورزشی کودک (مطالعۀ موردی: شهر اهواز)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 12، دوره 22، شماره 3 - شماره پیاپی 48، مهر 1403، صفحه 361-389   

نوع مقاله: پژوهشی- مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2024.89468.1464

نویسندگان

اسماعیل ویسیا^{* 1}؛ مهناز حسینی سیاه گلی²؛ صفیه دامن باغ²

¹استادیار گروه مدیریت ورزشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

²دانش‌آموختۀ دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

شهر دوستدار کودک، محیطی است که در آن نیازها، حقوق و رفاه کودکان در اولویت قرار دارد و یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های تشکیل‌دهندۀ این شهر، وجود فضاهای ورزشی مناسب و اختصاصی برای کودکان است. این فضاها نه تنها به رشد جسمانی کودکان کمک می‌کنند؛ بلکه نقش مهمی در توسعۀ مهارت‌های اجتماعی، عاطفی و شناختی آن‌ها ایفا می‌کنند. بنابراین در پژوهش حاضر سعی شده است به اولویت‌بندی و تحلیل شاخص‌های شهر دوستدار کودک با تأکید بر فضاهای ورزشی کودک در شهر اهواز پرداخته شود. روش مورد استفاده در این پژوهش از نظر ماهیت داده‌ها کیفی- کمی،  از نظر هدف کاربردی و از حیث گردآوری داده‌ها از نوع تحقیقات توصیفی بوده ‌است. در این پژوهش برای گردآوری داده‌ها از ابزار پرسش‌نامه دیمتل  و برای اولویت‌بندی معیارها از تکنیک دنپ بهره‌گیری شده است. تمامی مراحل با استفاده از نرم افزار اکسل که شامل 6 معیار و 23 زیرمعیار می‌باشد انجام شده است. روایی پرسش‌نامه به تأئید خبرگان رسیده است. برای سنجش پایایی پرسش‌نامه از نرخ ناسازگاری استفاده شده است. از آنجایی‌که نرخ ناسازگاری ماتریس F از 1/0 کمتر می‌باشد در نتیجه ماتریس مورد نظر که منبعث از آراء و نظرات خبرگان می‌باشد، پایایی دارد و می‌توان ادامۀ مسیر  را پیمود. در نهایت یافته‌های پژوهش نشان داد که به‌ترتیب شاخص‌های مهارت‌های اجتماعی، اقتصادی، تجهیزات، دسترسی، ایمنی و امنیت و تنوع فعالیت رتبه‌های اول تا ششم را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین با توجه به نتایج زیرشاخص‌ها می‌توان گفت زیرشاخص‌های اقتصادی بیشترین و تنوع فعالیت اختصاصی کمترین امتیاز را به خود اختصاص داده ‌است.
 

کلیدواژه‌ها

شهر دوستدار کودک؛ فضاهای ورزشی؛ مدل DANP؛ شهر اهواز

مراجع

1. اسدی، م؛ و نسترن، م. (1400). مناسب‌سازی فضاهای شهری برای کودکان براساس اصول شهر دوستدار کودک (مورد مطالعه: محدودۀ هزارجریب و تخت فولاد منطقه 6 اصفهان). توسعۀ پایدار شهری، 2(2)، 55-66.
2. امینی، ز.(1402). تحلیلی بر وضعیت فضاهای عمومی شهر تیران با رویکرد شهر دوستدار کودک. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری. دانشگاه پیام نور استان اصفهان، مرکز پیام نور اصفهان.
3. بنای‌زحمتی، ر. (1394). ارزیابی شهر مشهد برای تبدیل شدن به شهر دوستدار کودک (نمونه موردی مناطق 1، 6، 10 شهرداری مشهد). پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
4. پارسا، پ؛ میرغلامی، م؛ و قره بیگلو، م. (1397). شهر مربی کودک: باز تولید الگوی شهر دوستدار کودک در بستری ایرانی اسلامی. پژوهش‌های معماری اسلامی 22. فصلنامه قطبی علمی معماری اسلامی، 7، 109-129.
5. حوراسفند، ن؛ و هاتفی‌فرجیان، ف. (1399). تدوین راهکارهای مؤثر بر تجربۀ شهری کودکان از خیابان کوهسنگی مشهد به‌عنوان خیابان کامل در جهت دستیابی به شهر دوستدار کودک. نشریه شباک، 6(4)، 231- 241.
6. خوارزمی، ا.ع؛ جوهری، ل؛ و خوارزمی، ا.ع. (1399). ارزیابی شاخص‌های شهر دوستدار کودک در کلانشهر مشهد. جغرافیای اجتماعی شهری، 7(1 (پیاپی 16)، 191-210.
7. زنگنه، م؛ مرادپور، م؛ و حسینی، ه. (1402). ارزیابی معیارهای شهر دوستدار کودک در شهرهای جدید، مورد مطالعه: شهر جدید گلبهار. جغرافیا و توسعۀ فضای شهری، 10(2)، 123-149.
8. زیاری، ک.ا؛ صراف، م؛ پوراحمد، ا؛ و فرهودی، ر.ا. (1400).تبیین اصول شهر دوستدار کودک با رویکرد ارتقاء محیط شهری به روش دلفی و کاربست آن در منطقه ۲ تهران. فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، 36(2)، 173-189.
9. شهری‌زاده، ص؛ و مویدفر، س. (1396). برنامه‌ریزی راهبردی شهر دوستدار کودک با تأکید بر خلاقیت کودکان (نمونه موردی: شهر یزد). پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 8(28)، 171-186.
10. صفوی‌مقدم، م؛ نوغانی‌دخت بهمنی، م؛ و مظلوم‌خراسانی، م. (1394). بررسی شهر دوستدار کودک و احساس شادی کودکان در شهر مشهد. مجله علوم اجتماعی، 12، 143-165.
11. فلاح، س. (1402). ارزیابی وضعیت شهر مراغه براساس شاخص‌های شهر دوستدار کودک. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی.دانشگاه مراغه.
12. قاسمی، ز؛ بمانیان، م.ر؛ و صارمی، ح.ر. (1399).مسکن دوستدار کودک با بهره‌گیری از طبیعت (نمونه ‌موردی شهر تهران). نشریۀ علمی اندیشه معماری. 4(8)، 154-166.
13. موسوی، م.ن؛ جهانگیرزاده، ج؛ بایرام‌زاده، ن؛ امیدوارفر، س؛ و کامل‌نیا، ر. (1402). تحلیلی بر اولویت‌یابی شاخص‌های شهر دوستدار کودک (نمونه موردی: مناطق 5 گانۀ شهر ارومیه). جغرافیای اجتماعی شهری، 10(1)، 143-160.
14. نوش‌زاده، ص؛ و اسماعیلی، ا. ( 1398). طراحی محله با رویکرد شهر دوستدار کودک نمونه موردی: محلۀ سرجنگلداری 2 کرمان. فصلنامۀ مطالعات طراحی شهری و پژوهش‌های شهری، 6 (2)، 85-91.
15. Arup.) .2017(. Cities alive: designing for urban childhoods. London: Arup.
16. Brown, C., De Lannoy, A., McCracken, D., Gill, T., Grant, M., Wright, H., & Williams, S. (2019). Special issue: child-friendly cities. Cities & Health, 3 (1), 1-7.
17. Brown, C., de Lannoy, A., McCracken, D., Gill, T., Grant, M., Wright, H., & Williams, S. (2019). Child-friendly cities. Cities & Health, 3(1-2), 1-7.
18. Christie, S., Jinyun, L., & Yang, G. (2024). Parent-Friendly City: Urban Design as a Solution to the Aging Population Problem. China City Planning Review, 33(1).
19. Gökmen, H., & Tasci, B. U. R. C. U. (2016). Children's views about child friendly city: A case study from Izmir. Megaron, 11(4), 469-482.
20. González-Carrasco, M. (2024). Child Friendly Cities. In Encyclopedia of Quality of Life and Well-Being Research(pp. 752-755). Cham: Springer International Publishing.
21. Johnson, W. (2014). Brusels the Childlish Capital. Urban Studies, 11(2), 115- 132.
22. Kemple, K. M., Oh, J., Kenney, E., & Smith-Bonahue, T. (2016). The power of outdoor play and play in natural environments. Childhood education, 92(6), 446-454.
23. Kyttä, A.M., Broberg, A.K., & Kahila, M.H. (2012). Urban environment and children’s active lifestyle: SoftGIS revealing children’s behavioral patterns and meaningful places. American journal of health promotion, 26 (5), e137–e148. doi:10.4278/ajhp.100914-QUAN-310.
24. Li, M., & Li, J. (2017). Analysis of methods of allocating grass space for the design of child-friendly cities: a case study of Changsha. Procedia Engineering, 198, 790-801.
25. Nan, F. (2020). Policy innovation on building child friendly cities in China: Evidence from four Chinese cities. Children and Youth Services Review. 118, 1-11.
26. Sapsağlam, Ö, & Eryılmaz, A. (2024). Building Child-Friendly Cities for Sustainable Child Development: Child-Friendly City Scale-Child Form. Sustainability, 16(3), 1228.
27. Sitzoglou, M. (2018). “Child friendliness as a driver for urban resilience.” NewYork: UNICEF.
28. Tayefi Nasrabadi, M., García, E. H., & Pourzakarya, M. (2021). Let children plan neighborhoods for a sustainable future: a sustainable child-friendly city approach. Local Environment, 26(2), 198-215.
29. UNICEF (2007). Children’s Rights and Habitat –Working towards Child-Friendly Cities, New York.
30. Xiaojing, L., Xiao, L., Wanqi, L., & Yueyue, Z. (2023). Child-Friendly Cities: What is Possible and what is Feasible? A Study on the Path of Child-Friendly Transformation of Urban Public Space in Jinan City. Academic Journal of Humanities & Social Sciences, 6(4), 55-60.
31. Zhang, L., Xu, X., & Guo, Y. (2023). The Impact of a Child-Friendly Design on Children’s Activities in Urban Community Pocket Parks. Sustainability, 15(13), 10073.