آثار زیست‌محیطی کاهش یارانه‌‌ کودهای شیمیایی(محصولات زراعی شهرستان زرندیه، استان مرکزی)

اقتصاد و توسعه کشاورزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 مهر 1403

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jead.2024.88266.1273

نویسندگان

سید محمد جعفر اصفهانی^* ؛ الهام باریکانی

گروه اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست، موسسه پژوهشهای برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی

چکیده

در این مطالعه با استفاده از برنامه‌ریزی ریاضی مثبت پیامدهای زیست‌محیطی اعطای یارانه به کودهای شیمیایی و انتقال این یارانه به محصول در شهرستان زرندیه استان مرکزی بررسی شد. اطلاعات لازم از طریق منابع آماری وزارت جهاد کشاورزی برای سال زراعی 1401 برای سه محصول گندم آبی، جوآبی و ذرت علوفه‌ای که بیش از 85 درصد سطح زیر کشت این منطقه را به خود اختصاص میداند گردآوری شد. در مرحله اول میزان انتشار گازهای ‌گلخانه‌ای تولید هر کدام از محصولات محاسبه شدند و سپس تبعات زیست محیطی سیاست‌های مختلف اعطای یارانه بررسی شدند. به منظور الگوسازی و تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای Excel و GAMS و مدل برنامه ریزی ریاضی مثبت با رویکرد تابع هزینه استفاده شد. نتایج مطالعه نشان داد بیشترین میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای مربوط به تولید ذرت‌علوفه ای است و الکتریسیته، دیزل و کودهای شیمیایی بیشترین سهم را در انتشار گازهای گلخانه‌ای داشتند. نتایج مربوط به شبیه‌سازی رفتار کشاورزان منطقه نشان داد با افزایش قیمت کودهای شیمیایی سطح زیر کشت ذرت‌علوفه‌ای نسبت به دو محصول دیگر کاهش بیشتری خواهد داشت. همچنین افزایش قیمت کود فسفر نسبت به سایر کودهای‌شیمیایی تاثیر بیشتری بر کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای دارد. بررسی سیاست انتقال یارانه از نهاده‌های شیمیایی به محصول، نشان داد در حالتی قیمت کودهای شیمیایی صددرصد افزایش و قیمت محصول 5 درصد افزایش یابد، میزان انتشار گازهای گلخانه در واحد سطح نسبت به سایر حالت‌ها کمتر خواهد بود. با توجه به نتایج این مطالعه انتقال یارانه از نهاده‌ها به محصول می‌تواند تبعات زیست‌محیطی مطلوب‌‌تری به دنبال داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

برنامه‌ریزی ریاضی مثبت؛ انتشار گازهای گلخانه‌ای؛ الگوی کشت؛ شهرستان زرندیه؛ استان مرکزی