تحلیل روند تغییرات گذشته وآینده کاربری اراضی حوزه آبخیز زولاچای

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 آبان 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2024.88446.1494

نویسندگان

طیبه ایرانی¹؛ هیراد عبقری^{* 2}؛ علی اکبر رسولی³

¹فارغ التحصیل دکتری آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ایران

²دانشگاه ارومیه دانشکده منابع طبیعی

³علی اکبر رسولی، پروفسور گروه علوم محیطی، دانشگاه مک کواری، سیدنی، استرالیا

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی روند تغییرات گذشته و پیش‌بینی وضعیت آتی کاربری اراضی حوزه آبخیز زولاچای واقع در استان آذربایجان غربی یکی از زیرحوضه‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه در 33 اخیر است. به‌همین منظور ابتدا تصاویر Sentinel2 وLanset5,7، برای سال‌های 1990، 2020،2016،2010،2005،2000،1995 و 2023 دریافت گردید. سپس روش‌های پیش‌پردازش در محیط نرم‌افزارهای مختلف اعمال و تصاویر مربوطه به محیط نرم‌افزار eCognition ارسال گردید. در این محیط با استفاده از روش شیءگرا مدل طبقه‌بندی نزدیک‌ترین همسایگی اجرا و نقشه‌های کاربری و پوشش اراضی تولید شد. در نهایت با استفاده از روش CA مارکوف شبیه‌سازی تغییرات کاربری اراضی برای سال 2030 انجام شد. برای بررسی صحت مدل CA مارکوف، نقشه تغییرات پیش‌بینی شده سال 2023 با نقشه طبقه‌بندی 2023 صحت‌سنجی شد. نتایج پژوهش نشان داد که با کاربرد روش‌های دانش پایه به ویژه طبقـه‌بنـدی نزدیـک‌تـرین همسـایگی امکان تولید نقشه‌های کاربری اراضی با دقت بالا ضریب کاپا91% مکان‌پذیر است. ضمنا با اعمال مدل مارکوف نقشه‌های تغییرات کاربری اراضی با دقت قابل قبول 87% امکان پذیر است. نتایج نهایی نشان می‌دهد تا سال 2030 میلادی کاربری اراضی کشاورزی 03/15% محدوده‌های مسکونی 9/0% و دیم حدود 14% افزایش خواهد داشت. کلاس کاربری خاک در حد 68/23% و مراتع به میزان 5/6% کاهش خواهند داشت. در مجموع، مدل‌های نهایی نشان دهنده دقت بالای روش‌های دانش پایه و شیءگرا، و همچنین کارایی مناسب مدل مارکوف در مطالعه تغییرات کاربری اراضی هستند.

کلیدواژه‌ها

تصاویرماهواره‌ای سنتینل2 و لندست؛ زنجیره‌مارکوف؛ پردازش شیءگرا؛ وضعیت اراضی؛ حوزه‌آبخیززولاچای

مراجع