ضرورت تصحیح و ترجمۀ مجالس‌النفایس امیر علی‌شیر نوایی

جستارهای نوین ادبی

مقاله 6، دوره 57، شماره 2 - شماره پیاپی 225، آذر 1403، صفحه 151-129   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.2024.90153.1632

نویسنده

هادی بیدکی^*

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

تذکرۀ مجالس‌النفایس امیر علی‌شیر نوایی مهم‌ترین مأخذ تاریخ ادبیات فارسی در نیمۀ دوم قرن نهم و نیمۀ اول قرن دهم به‌ویژه در کانون ادبی هرات است که در این مقاله تصحیح‌ها و ترجمه‌های آن نقد شده تا ضرورت تصحیح و ترجمۀ مجدد آن آشکار شود. روش نادرست تصحیح، اولویت‌بندی اشتباه نسخه‌ها، خوانش نادرست ابیات فارسی و ناکارآمدی زبان و خط و الفبای دو تصحیح قبلی از نقاط ضعف آن‌هاست، همان‌طور که حذفیات، اضافات و تغییراتی که مترجمان در ترجمۀ خود انجام داده‌اند، از نقاط ضعف ترجمه‌های این تذکره است. همچنین تصحیح و ترجمۀ تازۀ مجالس‌النفایس نیز ازلحاظ روش در این مقاله معرفی شده است، تصحیحی که بر اساس دو نسخۀ اقدم آن در کتابخانه‌های دنیا، یعنی نسخۀ کتابخانۀ موزۀ توپقاپی‌سرای استانبول (کتابت 905 ق) و نسخۀ کتابخانۀ سلطنتی/ دولتی وین (کتابت 903 ق) انجام شده و در ترجمۀ فارسی آن نیز بیشترین پایبندی به متن جغتایی رعایت شده است. این تصحیح- ترجمه شامل مقدمه، تعلیقات و فهرست‌های لازم نیز هست.

کلیدواژه‌ها

ضرورت تصحیح و ترجمه؛ مجالسالنفایس؛ امیر علیشیر نوایی

مراجع

استرآبادی، م. (1388). فرهنگ ترکی به فارسی سنگلاخ. (تلخیص: ح، م، خویی). تصحیح: ح، محمدزاده صدیق). یاران.

امیر علی‌شیر نوایی، ع. (ف. 906 ق الف). مجالس‌النفایس. استانبول: مجموعۀ روان‌کوشکو در موزۀ توپقاپی‌سرای. شمارۀ نسخه R. 808/17. [نسخۀ خطی]. تألیفِ 896 ق، کتابت 901 ق.

امیر علی‌شیر نوایی، ع. (ف. 906 ق ب). مجالس‌النفایس. وین: کتابخانۀ سلطنتی/ دولتی. شمارۀ نسخه N. F. 243. [نسخۀ خطی]. تألیفِ 896 ق، کتابت 903 ق.

امیر علی‌شیر نوایی، ع. (ف. 906 ق ج). مجالس‌النفایس. (ش، عبدالعلی، مترجم). کراچی: کتابخانۀ موزۀ ملّی. شمارۀ نسخه N. C. 1964-8/2. [نسخۀ خطی]. ترجمۀ 983 ق، کتابت قرن 11 ق.

امیر علی‌شیر نوایی، ع. (1961). مجالس‌النفایس. (به تصحیح: س، غنی‌وا). فن‌لار آکادیمیه‌سی.

امیر علی‌شیر نوایی، ع. (1396). مجالس‌النفایس. (ع، دستیار، مترجم). کتابخانۀ امیر علی‌شیر نوایی.

امیر علی‌شیر نوایی، ع. (1398). لطایف‌نامه: ترجمۀ مجالس‌النفایس. (فخری هروی، مترجم). (تصحیح و تحقیق: ه، بیدکی). بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری سخن.

امیر علی‌شیر نوایی، ع. (1400). هشت‌بهشت: ترجمۀ مجالس‌النفایس. (ح، قزوینی، مترجم). (تصحیح و تحقیق: ه، بیدکی. بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری سخن.

حبیبی، ع. (1355). هنر عهد تیموریان و متفرعات آن. بنیاد فرهنگ ایران.

صفا، ذ. (1364). تاریخ ادبیات در ایران. ج 4. چ 3. فردوس.

غفاری قزوینی، ا. (1343). تاریخ جهان‌آرا. به کوشش حسن نراقی. کتابفروشی حافظ.

گلچین معانی، ا. (1363). تاریخ تذکره‌های فارسی. ج 2. چ 2. کتابخانۀ سنایی.

Karatay, F. (1961). Topkapi Sarayi Muzesi Kutuphanesi Turkce Yazmalar Katalogu. C. II. Topkapi Sarayi Muzesi.

Nevayi, A. (2000). Mecalisu'n-nefayis. Hazirlayan Kemal Eraslan. Turk Dil Kurumu.

Levend, A. (1958). “Turkiye Kitapliklarindaki Nevai Yazmalari”. Turk Dili Araştirmalariı Yilliği-Belleten. Num. 6. pp. 127-209.