مفهوم فرهنگی‌اجتماعی جنسیت در ترجمۀ بین‌نشانه‌ای: نگاهی به سینمای اقتباسی مهرجویی با محوریت زنان

مطالعات زبان و ترجمه

دوره 57، شماره 2، شهریور 1403، صفحه 96-131   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.2024.88983.1270

نویسندگان

محبوبه خلیلی^{* 1}؛ بهزاد پورقریب²؛ ساجده پورشعبانی³

¹عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران

²عضو هیئت علمی، دانشگاه مازندران

³دانشگاه مازندران

چکیده

در تحقیق حاضر به بررسی تغییرات مفهوم فرهنگی‌اجتماعی جنسیت با تمرکز بر زنان در انتقال از آثار ادبی مکتوب به سینمای اقتباسی به‌عنوان نوعی ترجمۀ بین‌نشانه‌ای پرداخته شده است. دو فیلم پری (۱۳۷۳) و مهمان مامان (۱۳۸۲) به کارگردانی داریوش مهرجویی به همراه آثار ادبی متناظر آن‌ها به‌عنوان پیکرۀ تحقیق انتخاب شده­اند. از مدل پردیکاکی (۲۰۱۷) برای بررسی عناصر همیشه حاضر در داستان‌گویی شامل پی‌رنگ، تکنیک‌های روایت، شخصیت‌پردازی و زمینه استفاده شد و تحلیل داده‌ها با استفاده از یک چارچوب نظری تجمیعی صورت گرفت. نتایج نشان داد کارگردان با به‌کارگیری تکنیک‌ زنانه‌زدایی و با تأکید بر ویژگی‌های تأثیرگذار زنان در مقابل تفکر قالبی مقاومت کرده و تصویری بهتر و ارتقا یافته از شخصیت‌های زن در مقایسه با شخصیت‌های زن آثار اصلی ارائه داده است. همچنین پری که اقتباس از اثری غیر بومیست، نسبت به مهمان مامان که اقتباس از اثری بومیست، به‌دلیل ملاحظات فرهنگی تغییرات بیشتری داشته است.

کلیدواژه‌ها

ترجمۀ بین‌نشانه‌ای؛ سینمای اقتباسی مهرجویی؛ زنان؛ زنانه‌زدایی؛ کلیشه‌های جنسیتی

اصل مقاله

 

مراجع