بررسی تطبیقی نظریه فضیلت از دیدگاه فلوطین و ملاصدرا

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 آذر 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/epk.2024.90640.1384

نویسندگان

محمود صیدی^{* 1}؛ حسین زمانیها²

¹دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه شاهد

²دانشیار گروه فلسفه و حکمت دانشگاه شاهد

چکیده

اخلاق فضیلت یکی از مهمترین شاخه های فلسفه اخلاق می باشد که آغازگر بحث های فلسفی در این مورد افلاطون می باشد. پس از او ارسطو نیز نظریه حد وسط اخلاقی را ارائه نموده است. فلوطین و ملاصدرا دو فیلسوف بزرگ الهی در حوزه فلسفه نو افلاطونی و اسلامی هستند که دیدگاههای این دو را در موارد و جهات متعددی از جمله اخلاق فضیلت می توان مورد بررسی تطبیقی قرار داد. در نظر اینان، فضیلت به دو قسم نظری و عملی تقسیم می شود که غایت فضیلت نظری در شبیه خدا یا ایده ها شدن بوده و فضایل اصلی در قسمت عملی یعنی عقل، شجاعت، شهوت و غضب یاری رسان انسان در اتصاف به فضیلت های نظری هستند. در نظر ملاصدرا و فلوطین، فضیلت نظری مرتبه والاتری از فضیلت عملی دارد ولی به کمال رسیدن در هر دو قسم در وصول به سعادت ضروری است. نظریه فلوطین در مورد چگونگی اتصاف خدا یا ایده ها به فضیلت های اجتماعی ابهام دارد ولی طبق نظر ملاصدرا موجود مجرد متصف به ویژگی های مختص موجود مادی از جمله فضایل اجتماعی نمی گردد و به گونه وحدت و بساطت واجد تمامی فضیلت های انسانی است.

کلیدواژه‌ها

فلوطین؛ ملاصدرا؛ فضیلت؛ خدا؛ ایده؛ اخلاق