بررسی انتقادی آراء محقق خفری در بحث علم الهی به جزییات با تکیه بر آراء فیاض لاهیجی

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 آذر 1403

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/epk.2024.90994.1393

نویسندگان

محمدرضا فرهمندکیا^{* 1}؛ علی محمد ساجدی²

¹دانشجوی دکتری رشته فلسفه و کلام اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه شیراز

²دانشیار گروه فلسفه دانشگاه شیراز

چکیده

محقق خفری در مسأله علم الهی به جزئیات با دلایلی همچون عدم استلزام تغایر در علم به‌واسطه تغایر در معلوم، ادراک تام الهی و واحد بودن نسبت زمانیات به او، تعلق علم الهی به جزئیات در دو مرتبه علم اجمالی قبل از ایجاد و علم تفصیلی پس از ایجاد و مبدأئیت خداوند نسبت به متغیرات، سعی در ارائه تفسیر صحیح از علم خداوند به جزئیات متغیر را دارد. او همچنین با انتقادات خود، دیدگاه برخی فلاسفه همچون ابن سینا را که علم تعقلی برای خداوند قائل‌اند را نقد و مستوجب تکفیر می‌داند. در این پژوهش که با هدف بررسی نظرات محقق خفری در علم الهی به جزئیات و با روش توصیفی و تحلیلی سامان یافته است، تلاش شده است انتقادات وارده بر نظرات محقق خفری مورد بررسی قرار داده شود. یافته‌های این پژوهش آن است که دلایل محقق خفری در اثبات علم الهی به جزئیات دارای اشکالات متعددی است، همچنین اشکالات او بر فلاسفه در علم تعقلی وارد نمی‌باشد. نتیجه آن‌که نظرات محقق خفری در بحث علم الهی به جزئیات متغیر، قابل پذیرش نمی‌باشد.

کلیدواژه‌ها

علم الهی؛ جرئیات متغیر؛ محقق خفری؛ فیاض لاهیجی؛ شرح تجرید