تبیین مرکب های گروهی در فارسی در چارچوب صرف توزیعی و رویکرد هارلی (2008) و صدیقی (2009)

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 آذر 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2024.88954.1257

نویسندگان

ام البنین خزایی^* ؛ شجاع تفکری رضایی؛ ناهید اسلامی هنر؛ هدی مردوخی

رازی

چکیده

چکیده

پژوهش حاضر به مرکب‌های گروهیِ زبان فارسی در چارچوپ صرف توزیعی و رویکرد هارلی( 2008) و صدیقی( 2009) پرداخته است. هدف این جستار مشخص‌کردن وجود یا نبود این عناصر در زبان فارسی و توصیف و تبیین شیوۀ ساخته‌شدن آنها بر‌اساس ساخت‌و‌کار موجود در نظریۀ مذکور بوده است. بررسی داده‌ها نشان داد که در این زبان دو نوع مرکب دیده‌می‌شود که مرکب نوع اول دارای ساخت های دارای N/A [N/A + NP] و N[S + NP] و مرکب نوع دوم دارای ساخت N/A[N/A + PP] است. در ساخت‌هایی مانند «بادمجان‌دور‌قاب‌چین» و «دست‌از‌جان‌شسته» مشخص شد که در این زبان یک مرکب گروهی در جایگاه غیر‌هستۀ مرکب گروهی دیگری واقع می‌شود که تایید‌کنندۀ نظر پفل(2017) است. همچنین نتایج نشان داد که ساخت مرکب‌های گروهی در فارسی به روش اشتقاق سطح صفرِ هارلی(2008) است، به‌این‌صورت که یک هستۀ نقشیِ اسم‌ساز یا صفت‌ساز از طریق وند‌افزایی به گروه نحوی ضمیمه می‌شود و از طریق قانون درونداد- بروندادِ پفل(2015-2017) در درون بافت به اسم یا صفت تبدیل می‌شود. بر‌اساس این مشخص شد که مرکب-های گروهیِ فارسی دارای ساخت NN و AN هستند. داده‌های این پژوهش که برگرفته از شّمِ زبانیِ نویسندگان و طباطبایی (1387) است و تحلیلی که برای آنها ارائه شد موید این باور زیربنایی موجود در صرف توزیعی است که صرف ساختِ متناسبی از نحو است که در چارچوب برنامۀ کمینه‌گرا شکل می‌گیرد. به‌بیانی دیگر، در صرف توزیعی توصیف صریحی از ساخت واژه ارائه می‌شود.

کلیدواژه‌ها:

مرکب گروهی، صرف توزیعی، اشتقاق سطح صفر، قانون درونداد- برونداد، زبان فارسی

کلیدواژه‌ها

مرکب گروهی؛ صرف توزیعی؛ اشتقاق سطح صفر؛ قانون درونداد- برونداد؛ زبان فارسی