بررسی جنبه‌های اجتماعی و ارتباطی استعاره در مناظره‌های انتخاباتی: کاربست نظریۀ نظام‌های پویا در تحلیل گفتمان استعاری

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 1، دوره 16، شماره 4 - شماره پیاپی 37، اسفند 1403، صفحه 24-1   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2024.89453.1267

نویسنده

محمود نقی زاده^*

استادیار زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

رویکرد نظام‌های پویا چارچوبی را جهت توصیف استعاره در گفتگوهای رودررو ارائه می‌دهد که در آن استعاره نگاشت ثابت میان حوزه‌ها نیست؛ بلکه نوعی پایداری موقت است که از فعالیت نظام‌های در هم تنیده و مرتبط با کاربرد اجتماعی زبان و فعالیت شناختی حاصل می‌شود. هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی کاربرد و درک عبارات استعاری در مناظره‌های انتخاباتی در زبان فارسی در چارچوب نظریۀ نظام‌های پویا می‌باشد. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و داده‌های تحقیق از طریق مشاهدۀ مناظره‌های مردمی مربوط به انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال 1402 و از برنامۀ تلویزیونی به‌اضافۀ‌یک جمع‌آوری شده است. نتایج نشان می‌دهد که در کنش استعاری به عنوان فرایندی خودسازمانده، جنبه‌های بدنمند مربوط به تجارب پرتکرار زیستی از قبیل طرحواره‌های ذهنی دوری-نزدیکی (دور شدن از بحث) یا استعاره‌های اولیه‌ای نظیر مقاومت، ایستادن به صورت عمودی است(قد عَلم کردن) نقطۀ تعادل و بستر ظهور عبارات استعاری محسوب می‌شوند. به علاوه، تنوع در مفهوم‌سازی یک موضوع واحد (انتخابات) با استفاده از واژه‌های حامل متفاوت (قمار، حق)، باعث فهم و استدلال متفاوت از دنیای پیرامون و ظهور عبارات استعاری متنوع (تغییر فاز) در گفتمان می‌شود. ضمناً، بکارگیری استعاره‌های مفهومی(سیستان جسد نیمه‌جان یک انسان است)، استفاده از طرحوارۀ نیرو (سنگین کردن بار طرح) و کاربرد عبارات استعاری بدیع (تقدیم کادو به مخالفین شرکت در انتخابات یا رقیب انتخاباتی) در کنار مؤلفه‌های فرهنگی و عناصر بافتی-شناختی به صورت غیرخطی و در مقیاس‌های زمانی و اجتماعی متفاوت شرایط مقتضی برای بیان نگرش و اقناع مخاطبین جهت شرکت یا عدم شرکت در انتخابات را فراهم می‌آورد.

کلیدواژه‌ها

استعاره؛ جنبه‌های اجتماعی و ارتباطی؛ مناظره‌های انتخاباتی؛ نظریۀ نظام‌های پویا

مراجع

دهخدا، ع. (1310). فرهنگ دهخدا. انتشارات دانشگاه تهران. برگرفته از https://abadis.ir/dehkhoda

رضاپور، ا. (1396). نقش ایدئولوژی در ساخت و گزینش استعارۀ مفهومی مرگ در اشعار شاملو و فریدون توللی از منظر نظریۀ گفتمانی استعاره. زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، 17(9)، 81-120.

لعل عارفی، ح.، شریعتی‌فر، ع.، و عشقی سردهی، ع. (۱۴۰۰). نقش استعارۀ مفهومی در ساخت و گزینش استعاره در اشعار احمد شاملو و نادر نادرپور براساس نظریۀ لیکاف و جانسون. زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، 24(1)، 169-190. https://doi.org/10.22067/jlkd.2021.69343.1016

معین، م. (1382). فرهنگ لغت فارسی. انتشارات زرین. برگرفته از  https://abadis.ir/moeen/

Cameron, L. (1994). Organizing the world: children's concepts and categories, and implications for the teaching of English. ELT, 48(1), 28–39.

Cameron, L. (2003). Metaphor in educational discourse. Advances in applied linguistics. Continuum.

Cameron, L. (2007a). Confrontation or complementarity? Metaphor in language use and cognitive metaphor theory. Annual Review of Cognitive Linguistics, 5, 107–135.

https://doi.org/10.1075/arcl.5.06cam

Cameron, L. (2007b). Patterns of metaphor use in reconciliation talk. Discourse and Society, 18(2), 197–222. https://doi.org/10.1177/095792650707337

Cameron, L. (2010). The discourse dynamics framework for metaphor. In L. Cameron & R. Maslen (Eds.), Metaphor analysis: Research practice in applied linguistics, social sciences and the humanities (pp. 77–96). Equinox.

Cameron, L., & Deignan, A. (2006). The emergence of metaphor in discourse. Applied Linguistics, 27(4), 671–690. https://doi.org/10.1093/applin/aml032

Cameron, L., Maslen, R., Todd, Z., Maule, J., Stratton, P., & Stanley, N. (2009). The discourse dynamics approach to metaphor and metaphor-led discourse analysis. Metaphor and Symbol, 24(2), 63–89. https://doi.org/10.1080/10926480902830821

Charteris-Black, J. (2006). Politicians and rhetoric: The power of metaphor. Palgrave Macmillan.

Cienki, A. (1997). Some properties and groupings of image schemas. In M. Verspoor, K. D. Lee, & E. Sweetser (Eds.), Lexical and syntactic constructions and the construction of meaning (pp. 3−15). John Benjamins.

Deignan, A. (1999). Linguistic metaphors and collocation in nonliterary corpus data. Metaphor and Symbol, 14(1), 19–36.

Fauconnier, G., &Turner, M. (2002). The way we think. Basic Books.

Gallese, V., & Lakoff, G. (2005). The brain's concepts: The role of the sensory-motor system in conceptual knowledge. Cognitive Neuropsychology, 22(3-4), 455-479.

https://doi.org/10.1080/02643290442000310

Gibbs, W. R. (2005). Embodiment and cognitive science. Cambridge University Press.

Gibbs, W. R. (2012). Metaphors, snowflakes, and termite nests: How nature creates such beautiful things. In F. MacArthur, J. L. Oncins-Martinez, A. Piquer-Piriz, & M. Sancez-Garcia (Eds.), Metaphor in use: Culture, context, and communication (pp. 347–372). Benjamins.

Gibbs, W. R. (2013). Metaphoric cognition as social activity: Dissolving the divide between metaphor in thought and communication. Metaphor and the Social World, 3(1), 54–76. https://doi.org/10.1075/msw.3.1.03gib

Gibbs, W. R. (2016). Metaphor, language, and dynamical systems. In V. Koller, E. Semino, & Z. Damjen (Eds.), The Routledge handbook of metaphor and language (pp. 56-70). Routledge

Gibbs, W. R. (2017). Embodiment. In B. Dancygier (Ed.). The Cambridge handbook of cognitive linguistics (pp. 449–462). Cambridge University Press.

https://doi.org/10.1080/02643290442000310

Gibbs, W. R. (2019). Metaphor as dynamical–ecological performance. Metaphor and Symbol, 34(1), 33-44. https://doi.org/10.1080/10926488.2019.1591713

Gibbs, W. R., & Cameron, L. (2008). The social-cognitive dynamics of metaphor performance. Cognitive Systems Research, 9(1–2), 64-75. https://doi.org/10.1016/j.cogsys.2007.06.008

Gibbs, W. R., & Colston, H. (2012). Interpreting figurative meaning. Cambridge University Press.

Goatly, A. (2007). Washing the brain: Metaphor and hidden ideology. John Benjamins.

Grady, J. (1999). Metaphors in cognitive linguistics. John Benjamins.

Hampe, B. (2005). When down is not bad, and up not good enough: A corpus-based assessment of the plus-minus parameter in image schema theory. Cognitive Linguistics, 16(1), 81−112. http://doi.org/10.1515/cogl.2005.16.1.81 

Huang, C. (2022). Metaphor analysis in political discourse based on discourse dynamics framework for metaphor: A case study. Theory and Practice in Language Studies, 12(1), 96‑102.

https://doi.org/10.17507/tpls.1201.11   

Kövecses, Z. (2005). Metaphor in culture, universality and variation. Cambridge University Press.

Kövecses, Z. (2015). Where metaphors come from. Reconsidering context in metaphor. Oxford University Press.

Kripke, S. (1980). Naming and necessity. Oxford University Press.

Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. University of Chicago Press.

Li, H., Bisiada, M., & Xu, Y. (2024). Applying the discourse dynamics approach to metaphors for women in the Spanish translation of the Chinese novel Wei Cheng. Perspectives, 32(2), 330‑344. https://doi.org/10.1080/0907676X.2022.2164735

Nassaji, Hossein. (2015). Qualitative and descriptive research: Data type versus data analysis. Language Teaching Research. 19(2), 129-132. http://doi.org/10.1177/1362168815572747 

Saddock, J. M. (1993). Figurative speech and linguistics. In A. Ortony (Ed.), Metaphor and thought (pp. 42-58). Cambridge University Press.