بررسی تغییرات مساحت جنگل های ارسباران در دهه گذشته

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 دی 1403

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2025.90156.1486

نویسنده

مهدی اسدی^*

استادیار، گروه آموزش جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889-14665، تهران، ایران.

چکیده

تغییرات کاربری اراضی، به ویژه کاهش پوشش جنگلی، یکی از مهم‌ترین چالش‌های محیط زیستی در عصر حاضر بوده و کاهش پوشش جنگلی منجر به افزایش گازهای گلخانه‌ای، فرسایش خاک، کاهش منابع آبی و از بین رفتن زیستگاه‌های حیات وحش شده است. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات پوشش گیاهی در جنگل‌های ارسباران، یکی از ارزشمندترین ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره ایران، در بازه زمانی 10 ساله (2015 تا 2024) انجام شده است. برای این منظور از تصاویر ماهواره‌ لندست 8 و روش شیءگرا استفاده و کاربری‌های اراضی شامل جنگل، مراتع، اراضی بایر، مناطق مسکونی و سطوح آبی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین تغییرات در بخش مراتع و اراضی بایر اتفاق افتاده و در بازه زمانی 10 ساله حدود 2/58761 هکتار بر میزان اراضی بایر افزوده‌شده و 15/59484 هکتار از میزان مراتع کاسته شده است. بعد از منابع آبی کمترین میزان تغییرات مربوط به بخش جنگل‌های منطقه مطالعاتی بوده که مقدار آن از 4/105341 به 7/101863 کاهش‌یافته و در حدود 7/3477 هکتار در طی 10 سال از مساحت جنگل‌های منطقه کاسته شده است. همچنین بر اساس نتایج به‌دست‌آمده بیشترین میزان دقت کلی مربوط به سال 2016 با مقدار 991/0 و کمترین آن مربوط به سال 2017 با مقدار 967/0 و بیشترین میزان ضریب کاپا مربوط به سال 2020 با مقدار 982/0 و کمترین میزان آن مربوط به سال 2018 با مقدار 939/0 بوده است. نتایج پژوهش حاضر در زمینه تغییرات کاربری اراضی در جنگل‌های ارسباران، گامی مهم در جهت برنامه‌ریزی جامع و پایدار برای حفاظت از این اکوسیستم ارزشمند محسوب می‌شود. لذا با شناسایی عوامل موثر بر تغییرات کاربری و پیش‌بینی روندهای آتی، می‌توان تدابیر مدیریتی مؤثری برای حفظ تنوع زیستی، کنترل فرسایش خاک، حفظ منابع آب و کاهش اثرات تغییرات اقلیمی اتخاذ نمود.

کلیدواژه‌ها

ارسباران؛ جنگل؛ روش شیء‌گرا؛ طبقه‌بندی؛ لندست 8