آشکار سازی پیامدهای تغییر اقلیم بر پارامترهای بارش و دما در حوضه آبریز کابل افغانستان با استفاده از مدل لارس

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 دی 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2025.88181.1488

نویسندگان

عبدالعزیز قاضی زاده^{* 1}؛ کمال امیدوار²؛ غلامعلی مظفری³؛ احمد مزیدی⁴

¹دانشگاه یزد گروه جغرافیا

²استاد آب و هواشناسی دانشگاه یزد

³گروه جغرافیا، دانشگاه یزد

⁴عضو هیات علمی گروه جغرافیا دانشگاه یزد

چکیده

چکیده:
هدف اصلی در این تحقیق آشکارسازی پیامدهای تغییر اقلیم بر متغیرهای بارش و دما، و پیش‌بینی دما و بارش در حوضه‌ی آبریز کابل می‌باشد. برای ارزیابی اثر تغییر اقلیم بر متغیرهای بارش و دما، آشکارسازی، روندیابی، پیش‌بینی و تحلیل دقت مدل‌ها انجام گرفت. در این فرایند از روش‌های آنومالی، آزمون نا پارامتریک من-کندال، شیب سنس ، مدل لارس (گزارش ششم) و ضریب همبستگی، ضریب تعیین، r,R2,RMSE,NRMSE استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در حوضه‌ی آبریز کابل، میانگین بارش سالانه در سطح اطمینان 05/0 از روند افزایشی برخوردار بوده و میانگین سالانه‌ی دما در سطح اطمینان 05/0 روند افزایشی داشته و فصل بارندگی از زمستان به تابستان تغییر تدریجی نموده است. به‌عبارت‌ دیگر، مقدار سالانه‌ی بارش در بازه‌ی زمانی 1979-2020 تقریباً 30/0 درصد یا معادل 93/0 میلی‌متر افزایش غییر محسوس و دما به‌طور قابل‌ توجهی افزایش ‌یافته است که تقریباً 8 درصد یا معادل 2/1 درجه سانتی‌گراد افزایش را نشان می‌دهد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که روند افزایش دما و کاهش بارش نسبت به دوره‌ی پایه (1991-2021) در بازه‌ی زمانی 2021-2050 ادامه خواهد داشت. در تمامی سناریوهای، SSP1-2.6 SSP2-4.5 وSSP5-8.5 دمای کمینه به ترتیب به میزان 4/0، 5/0 و 6/0 درجه سلسیوس و دمای بیشینه به میزان 6/0، 7/0 و 8/0 درجه سلسیوس نسبت به دوره پایه، افزایش و بارش سالانه نیز حدود11درصد نسبت به دوره پایه کاهش‌ خواهد داشت؛ بنابراین بر اثر تغییرات اقلیمی افزایش دما و تغییر الگوی بارش، احتمال وقوع سیلاب و خطرات مرتبط با آن در آینده جدی‌تر خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

تغییر اقلیم؛ بارش و دما؛ آزمون من کندال؛ LARS-WG8 حوضه کابل

مراجع