ارزیابی حساسیت زمین‌لغزش و تعیین عوامل مؤثر در وقوع آن با استفاده از الگوریتم جنگل تصادفی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز گلندرود)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 12، دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 53، فروردین 1404

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2025.89542.1514

نویسندگان

علی گیلانی‌پور¹؛ صدرالدین متولی^{* 2}؛ خه‌بات درفشی³

¹گروه جغرافیا، واحد نور دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران

²دانشیار گروه جغرافیا، واحد نور دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران

³گروه میراث طبیعی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران

چکیده

در پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی و پیمایشی، به‌منظور تهیه نقشه حساسیت به ناپایداری دامنه‌ای و لغزش‌های حوضه مطالعاتی از 11 فاکتور موثر در ناپایداری دامنه‌ای استفاده شده است. این فاکتور‌ها عبارت است از: شیب، جهت دامنه، ارتفاع، فاصله از جاده، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه، مجموع بارندگی سالانه، میانگین دمای سالانه، کاربری زمین، زمین‌شناسی و انحناء دامنه‌ها. سپس تعداد 352 نقطه لغزشی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و بازدیدهای میدانی مشخص شدند که از این تعداد، 70 درصد برای آموزش مدل و 30 درصد باقیمانده آن برای اعتبارسنجی مورد استفاده قرار گرفت. در ادامه، از کدنویسی الگوریتم جنگل تصادفی در محیط MATLAB R2020a برای شناسایی پهنه‌های مستعد به حرکات لغزشی استفاده شد. با توجه به نقشه خطرپذیری لغرش در حوضه آبخیز گلندرود، بیش از 30 درصد منطقه در کلاس خطر بسیار زیاد، 19 درصد در کلاس خطر زیاد، 13 درصد در کلاس متوسط، 19 در کلاس کم و 16 درصد از حوضه مطالعاتی در کلاس خطر زمین‌لغزش خیلی کم قرار دارد. اولویت‌بندی متغیرهای مؤثر بیان‌گر آن است که بیش‌ترین وزن با رتبه معیار ۹۸/۰ مربوط به ارتفاع می‌باشد. تحلیل مفهوم کاتنا که بیان‌گر ارتباط میان الگو و چشم‌انداز خاک بر روی شیب دامنه با توپوگرافی است و منبجر به تغییرپذیری خصوصیات خاک و به‌دنبال آن تغییر در پوشش گیاهی می‌شود، به‌خوبی می‌تواند توجیه ارتباط یا اثرگذاری عامل ارتفاع بر حرکات لغزشی منطقه مطالعاتی باشد.

کلیدواژه‌ها

زمین‌لغزش؛ ارزیابی حساسیت؛ الگوریتم جنگل تصادفی؛ حوضه آبخیز گلندرود

مراجع