تفاوتهای منطقه‌ای بهره‌برداری از منابع آب در ایران و نتایج توسعه ای آن در استانهای کشور

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

دوره 22، شماره 4 - شماره پیاپی 49، بهمن 1403

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2025.87974.1430

نویسندگان

ناصر سلطانی^* ؛ علی اکبر تقیلو

گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

تفاوت‌ های مکانی ظرفیت‌ های منابع آب، بهره برداری از این منابع و نتایج توسعه ای ناشی از مصرف منابع آب، از مهم‌ترین چالش های فراروی سیاست‌گذاران، برنامه ریزان و جوامع محلی می باشد. ایران ازجمله کشورهای با شرایط بحرانی در مدیریت مصرف منابع آبی است که توسعه مناطق با پتانسیل‌های آبی آن، ارتباط مستقیم ندارد. بر این اساس، سؤال محوری پژوهش این است که آیا در کشور ایران، نتایج توسعه ای بهره برداری از منابع آب، متناسب با ظرفیت ها و میزان مصارف آبی آنها بوده است یا نه؟ با استفاده از روش توصیف-تحلیل و مستند به داده های مکانی و گزارشات آماری رسمی از وضعیت تولید و مصرف آب از یک‌سو و بررسی شاخص‌های عمومی اقتصاد کلان (تولید ناخالص داخلی و ارزش افزوده رشته فعالیت ها) و شاخص های ترکیبی توسعه (ضریب جینی و شاخص توسعه انسانی) از سوی دیگر، اقدام به بررسی رابطه مصرف آب با نتایج توسعه ای آن در استان‌های کشور شد. استدلال این بررسی و پژوهش بر این است که تناسبی بین ظرفیت های آبی مناطق مختلف کشور و میزان بهره برداری و مصارف آبی آنها با نتایج توسعه ای مورد انتظار مشاهده نمی شود. بررسی و تحلیل یافته های پژوهش نشان می دهد که تفاوت و اختلافات مکانی، استانی و منطقه‌ای در بهره برداری از منابع آب و شکل گیری الگوهای توسعه ای متفاوت با ظرفیت ها و منابع طبیعی و اکولوژیکی، روز به روز بر دامنه بحث های چالشی توسعه نابرابر و نامتوازن بین مناطق و استان‌های کشور خواهد افزود و تنظیم ظرفیت های توسعه ای هر استان متناسب با ظرفیت های زیستی و آبی آن، ضرورتی انکارناپذیر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

"؛ نابرابری مصرف آب"؛ توسعه"؛؛ "؛ ایران"

مراجع