تاثیر اصلاح فضاهای سبز موجود در مقایسه با سایر روش‌های مدیریت‌سیلاب شهری در کاهش حجم رواناب (مطالعه موردی: حوضه چهارچشمه، مشهد)

آب و توسعه پایدار

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1403

نوع مقاله: پژوهشی کاربردی

نویسندگان

امیر محمد دانش¹؛ ابوالفضل مساعدی^{* 2}؛ علیرضا فریدحسینی¹؛ علی قیامی باجگیرانی³

¹گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²دانشگاه فردوسی مشهد

³گروه عمران، آموزشگاه عالی اقبال لاهوری، مشهد، ایران

چکیده

سیل یکی از وقایع طبیعی است که در دهه‌های اخیر با توسعه شهرنشینی و تغییر کاربری اراضی، سالانه خسارت‌های مالی و جانی بسیاری در مناطق مختلف جهان به همراه دارد. از این رو مدیریت و کنترل سیلاب در شهرها با استفاده از روش‌های توسعه کم‌اثر، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. در پژوهش حاضر، به مقایسه عملکرد سه رویکرد استفاده از باغچه‌ باران، مخزن ذخیره و یا حوضچه نگهداشت زیستی با هدایت جریان‌های سطحی به فضاهای سبز موجود بر اساس مدل SWMM در حوضه مسیل چهارچشمه،‌ شهر مشهد پرداخته شده است. به علت عدم وجود ایستگاه هیدرومتری در سطح شهر، برای 20 رخداد بارش از فروردین 1402 تا اردیبهشت 1403، اقدام به اندازه‌گیری بارش در سطح حوضه و اندازه‌گیری دبی اوج در کانال گردید. معیارهای ارزیابی شامل RMSE، NS و KGE نشان از عملکرد مناسب مدل در برآورد دبی اوج دارد. آنالیز حساسیت مدل نشان داد که به ترتیب درصد سطوح نفوذناپذیز، عرض معادل و ضریب زبری سطوح نفوذناپذیر موثر‌ترین پارامترها بر دبی اوج سیلاب هستند. از نظر کاهش دبی اوج و حجم سیلاب به ترتیب حوضچه نگهداشت زیستی، هدایت رواناب به فضای سبز و باغچه باران بهترین عملکرد را داشتند. در عین حال، با در نظر گرفتن هزینه‌های تملک، اجرایی، نگهداری و سایر شرایط، اصلاح فضاهای سبز به منظور هدایت رواناب‌های سطحی به این فضاها، انتخاب مناسب‌تری برای مدیریت سیلاب در محدوده مورد مطالعه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

سیلاب شهری؛ توسعه کم‌اثر؛ مدل‌سازی بارش رواناب؛ SWMM

مراجع