واکاوی محدوده مفهومی مئونه بر اساس ادله شرعی فقهی

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 اسفند 1403   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2025.89415.1821

نویسندگان

مصطفی کاظمی نجف آبادی¹؛ عباس یعقوب زاده مجرد^{* 2}

¹استادیار گروه اقتصاد پژوهشکده علوم اجتماعی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

²دانشجو دکتری رشته اقتصاد اسلامی، دانشکده علوم اجتماعی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

مئونه از جمله مفاهیمی است که با صرف رجوع به اصحاب فنّ لغت، گستره معنایی آن روشن نمی‌شود، بلکه مراجعه به عرف و تدقیق در لسان روایات، جهت کشف تفصیلات و جزئیات مفهوم آن، بسیار راهگشاست. در این تحقیق تلاش شده است ده محور اصلی و چالشی در محدوده مفهومی مئونه بر اساس ادله شرعی به روش توصیفی تحلیلی مورد واکاوی قرار بگیرد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد مئونه، مخارج و هزینه‌های معمول مربوط به امور دنیوی و اخروی خانوار، متناسب با شأنیت اجتماعی او در طول یکسال است که در دو قالب هزینه‌های مصرفی و سرمایه‌گذاری ضروری برای کسب درآمد ظاهر می‌شود. برخی از این هزینه‌ها مربوط به مئونه عیال و افراد واجب‌النفقه است و برخی دیگر هزینه‌های مربوط به سرمایه و ابزارآلات کسب‌ سود است که همگی جزء مئونه می‌باشد. کالاهایی که با مصرف آن، عین کالا مستهلک می‌شود و یا با حفظ عین کالا، تنها از منفعت آن استفاده می‌شود و همچنین سرمایه‌هایی که بالفعل مصرف نمی‌شوند، بلکه صرفاً عائدی آن مفید است، ذیل مفهوم مئونه قرار می‌گیرند.

کلیدواژه‌ها

مئونه؛ مفهوم مئونه؛ فقر شرعی؛ مئونه کسب سود

مراجع