برهمکنش آبخوان‌ ‌های آبرفتی و کارستی شمال ارتفاعات الله اکبر درگز با روش سوندینگ مقاومت ویژه الکتریکی قائم

آب و توسعه پایدار

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 اسفند 1403

نوع مقاله: پژوهشی کاربردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.2025.90013.1366

نویسندگان

حسین محمدزاده^{* 1}؛ محمد غلامکار علی آبادی²؛ جعفر هاشمی²

¹گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد ایران

²گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد ایران

چکیده

بررسی آبخوان‌ ‌ها و تعیین برهمکنش آبخوان های آبرفتی و کارستی، بسیار ضروری و مهم می باشد. با روش سوندینگ مقاومت ویژه الکتریکی قائم ( VES)، می توان لایه‌بندی زمین شناسی زیرسطحی، لایه های آبدار، عمق سنگ کف آبخوان ها و مقاومت ویژه ظاهری (ρa) لایه‌ها را تعیین نمود. در این مقاله، با برداشت 40 سونداژ مقاومت ویژه الکتریکی با روش شلومبرژره در دشت شمال ارتفاعات الله اکبر درگز، و محاسبه ρa و تفسیر مقاطع ژئوالکتریک، لایه های آبدار تا عمق حدود 350 متری و برهمکنش آبخوان های آبرفتی و کارستی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان از وجود آبخوان آبرفتی تا عمق 20 متری در جنوب، شرق و غرب شهر چاپشلو و شمال و شمال غربی روستای داغدار و غرب شهرک صنعتی درگز، و همچنین وجود مکان های مستعد آبخوان کارستی عمقی در جنوب شرقی شهر چاپشلو و شمال شرقی روستای سوگندی و شمال روستای گنداب و در غرب روستای داغدار می باشد. بررسی تغییرات ρa و عمق سنگ کف، نشان میدهد برهمکنش چندانی بین آبخوان آبرفتی با آبخوان کارستی تیرگان وجود ندارد. با توجه به عدم ظهور چشمه های پرآب در پیرامون ارتفاعات الله اکبر و کم ضخامت بودن آبخوان آبرفتی، میتوان نتیجه گرفت بیشتر آب زیرزمینی آبخوان کارستی تیرگان، جز در نقاط محدودی در پای ارتفاعات الله اکبر (محدوده چرلاق، چهلمیر) تاثیر چندانی در تغذیه آبخوان آبرفتی دشت جنوبی درگز نداشته و بدلیل عملکرد سدی لایه های دانه ریز عمقی، مسیرهای جریان آب زیرزمینی به سمت اعماق و یا دره های دربادام و شمخال می باشد.

کلیدواژه‌ها

سوندینگ مقاومت ویژه الکتریکی قائم (VES)؛ آبخوان آبرفتی؛ آبخوان کارستی؛ ارتفاعات الله اکبر؛ درگز