پهنه‌بندی خطر سیلاب با استفاده از روش فازی و پردازش تصاویر ماهواره‌ای سنتینل 1 مطالعه موردی: حوضه آبریز زرند، استان کرمان

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 اسفند 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2025.88912.1502

نویسندگان

علی مهرابی^{* 1}؛ محسن پورخسروانی²؛ فریبا پورزارعی³

¹دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

²دانشیار ژئومورفولوژی ، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان ، ایران

³کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی آمایش سرزمین، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری،دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

چکیده

امروزه یکی از مهمترین معظلات مناطق خشک و نیمه‌خشک، مسئله سیلاب است که به سبب تغییرات آب و هوایی شدت یافته است. از جمله این مناطق، دشت زرند واقع در شمال استان کرمان بوده که تا کنون در نتیجه این امر دچار خسارت‌های زیادی در حوزه‌های کشاورزی و زیربنایی شده است. هدف از این تحقیق بررسی سیلاب حوضه آبریز زرند و پهنه‌بندی خطر سیلاب، با استفاده از روش فازی و پردازش داده‌های راداری است. به این منظور، از هشت پارامتر قابلیت تخلیه، جریان تجمعی، ضریب رواناب، فاصله از آبراهه، ارتفاع سطح زمین، پوشش زمین، زمین شناسی و شیب استفاده شد. با استفاده از روش فازی-سلسله مراتبی، ماتریس مقایسات زوجی برای پارامتر‌های مذکور تهیه و در محیط GIS وزن‌دهی و تلفیق شدند. سپس با محاسبه شاخص خطر سیلاب، اقدام به تهیه نقشه خطر سیلاب شد. بررسی‌های انجام گرفته نشان داد که به ترتیب 5 درصد (18800 هکتار)، 23 درصد (94100 هکتار)، 44 درصد (179700 هکتار)، 22 درصد (88200 هکتار) و 6 درصد (23100 هکتار) از مساحت منطقه مورد مطالعه به لحاظ سیلاب در محدوده خطر بسیار بالا، بالا، متوسط، کم و خیلی کم قرار دارد. نتایج به دست آمده نشان داد که علاوه بر مزارع کشاورزی بسیاری از محدوده‌های مسکونی در معرض خطر سیلاب قرار دارند. همچنین از سیلاب 26 تیر ماه 1400 رخ‌ داده در منطقه مورد مطالعه در جهت اعتبارسنجی نقشه خطر سیلاب، استفاده شد. بنابراین، استفاده از روش فازی و پردازش داده‌های راداری می‌تواند به طور موثر در بررسی خطر سیلاب مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

پتانسیل‌یابی خطر سیلاب؛ داده‌های راداری؛ روش تصمیم‌گیری چند معیاره؛ سنجش از دور و GIS؛ حوضه آبریز زرند

مراجع