سنجش کیفیت فضایی مسکن با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره (MCDM) مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 4، دوره 23، شماره 1 - شماره پیاپی 50، اردیبهشت 1404، صفحه 97-126   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2025.87018.1406

نویسنده

علی آذر^*

دانشیار گروه شهرسازی و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مراغه، مراغه، ایران

چکیده

یکی از نیازهای اساسی کلان‌شهرهای امروزی، مسئلۀ تأمین مسکن برای شهروندان است. حق مسکن مناسب، به‌عنوان یک نیاز اساسی اجتماعی طبقه‌بندی شده است. بخش مسکن یکی از نیازهای اصلی در برنامه‌ریزی شهری است. در شهرهایی که از نظر ویژگی‌های مسکن دچار ضعف هستند، کیفیت زندگی ساکنین نیز تنزل می‌یابد. هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی کیفیت فضایی شاخص‌های مسکن در کلان‌شهر تبریز و ارائۀ شماع جامع کیفی مسکن به تفکیک مناطق و بلوک‌های مسکونی به منظور تعیین اولویت مسکن است. روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی می‌باشد و ماهیت آن کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات به‌صورت مطالعات اسنادی و میدانی است. داده‌های شاخص‌های ارزیابی مسکن، از بلوک‌های آماری سال 1395 تبریز استخراج شده است. برای ارزیابی و تحلیل کیفیت فضایی مسکن در شهر تبریز، از مدل AHP فازی استفاده شده است. با توجه به خروجی نقشه‌های پهنه‌بندی (زونینگ) و براساس مدل AHP فازی و براساس شاخص‌های مساحت مسکن، کیفیت مصالح، تراکم خالص جمعیتی، کیفیت بنا (نوع سازه)، تراکم نفر در واحد مسکونی (ضریب خانوار)، تراکم خانوار در واحد مسکونی (بُعد خانوار)، کمبود واحدهای مسکونی و درصد واحدهای تخریبی، مشخص شد که 42/32 درصد از بلوک‌های مسکونی شهر تبریز مطلوب، 38 درصد نسبتاً مطلوب، 20درصد نامطلوب و 55/9 درصد کاملاً نامطلوب می‌باشد. براساس تجزیه ‌و تحلیل‌های صورت‌گرفته بر طبق خروجی مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره، مشخص گردید که کیفیت فضایی مسکن در انواع مناطق شهر تبریز متفاوت است. براساس نتایج از نظر شاخص‌های کیفیت فضایی مسکن به‌ترتیب مناطق 10، 1 و 4 در وضعیت نامطلوبی قرار دارند و مناطق 5، 2 و 8 در وضعیت نسبتاً مطلوبی قرار گرفته‌اند.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

تحلیل فضایی؛ مسکن؛ مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره؛ تحلیل فازی؛ تبریز

مراجع