تأثیر 24-اپی براسینولید و عصاره گل کلم بر عملکرد دانه و برخی ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیکی ارقام حساس و متحمّل به شوری کینوا

پژوهشهای زراعی ایران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 اسفند 1403   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jcesc.2024.88847.1339

نویسندگان

روژین سهرابی¹؛ علیرضا پیرزاد¹؛ محسن نیازخانی^{* 2}؛ تورج میرمحمودی³

¹گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

²گروه میکروبیولوژی و مهندسی پزشکی، دانشکده کشاورزی، مؤسسه آموزش عالی آفاق ارومیه، ارومیه، ایران

³گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مهاباد، ایران

چکیده

تغییرات اقلیمی در سال­های اخیر، کاهش بارش را به دنبال داشته است. این پدیده علاوه بر تحمیل خشکی، موجب شوری آب و خاک مورد استفاده برای کشاورزی شده است. برای به حداقل رساندن اثرات این پدیده بر امنیت غذایی، لازم است از هم اکنون تمهیداتی در خصوص استفاده از گیاهان جایگزین و موادی مانند براسینواستروئیدها که تنش شوری را برای محصولات گیاهی قابل تحمل می­کنند اندیشیده شود. کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) گیاهی است با پتانسیل تولید بالا که با توجه به غنی بودن آن از مواد مغذی مورد نیاز انسان و دام، می­تواند به عنوان کاندید مناسبی جهت جایگزینی غلات حساس به تنش شوری مورد استفاده قرار گیرد. به‌منظور بررسی تأثیر 24-اپی براسینولید و عصاره گل کلم، بر برخی ویژگی‌های بیوشیمیایی و مرتبط با کیفیت علوفه ارقام کینوا در سطوح شوری، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد مهاباد در بهار و تابستان سال 1401 انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل ارقام متحمّل (تی­تی­کاکا) و نیمه حساس (ساجما) به شوری کینوا، کاربرد مواد تعدیل­کننده تنش در سه سطح، (بدون کاربرد، کاربرد 24-اپی براسینولید و کاربرد عصاره گل­کلم) و سطوح شوری آب آبیاری (بدون شوری و 15 دسی­زیمنس بر متر) بودند. بعد از نمونه­گیری، ویژگی‌های مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و ویژگی‌های مربوط به کیفیت علوفه اندازه­گیری شدند. نتایج نشان داد محلول‌پاشی 24-اپی براسینولید و عصاره گل کلم باعث افزایش کلروفیل کل، کاروتنوئید، محتوای نسبی آب برگ، پرولین، فنل و کربوهیدارت­های محلول و افزایش ویژگی‌های کیفی علوفه (درصد ماده خشک قابل هضم، پروتئین خام، درصد خاکستر و کربوهیدارت­های محلول در آب) و کاهش پراکسید هیدروژن و ویژگی‌های منفی مرتبط با کیفیت علوفه (الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و الیاف نامحلول در شوینده خنثی و فیبرخام) شدند. استفاده از دو محلول ضدتنش به‌خصوص 24-اپی‌براسینولید به‌طور قابل­توجهی آسیب‌های اکسیداتیو ناشی از تنش شوری را با کاهش پراکسید هیدروژن و افزایش فعالیت آنتی‌اکسیدان‌های غیرآنزیمی بهبود بخشید. ازاین­رو به‌منظور بهبود رشد و کیفیت علوفه و کاهش اثرات منفی تنش شوری، محلول‌پاشی توسط 24-اپی براسینولید و عصاره گل کلم در هر دو رقم تی‌تی‌کاکا و ساجما می­تواند مفید باشد.

کلیدواژه‌ها

پراکسید هیدروژن؛ شوری؛ فنل؛ فیبر؛ کاروتنوئید

مراجع