اعتباریابی مدل تحول دیجیتال کتابخانه‌های دانشگاه‌های دولتی ایران

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 اسفند 1403   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/infosci.2025.89120.1218

نویسندگان

سهیلا خوئینی¹؛ علیرضا نوروزی^{* 2}؛ نادر نقشینه²؛ فاطمه شیخ شعاعی³

¹دانشجوی دکتری علم اطلاعات و مدیریت دانش، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، تهران، ایران

²دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، تهران، ایران

³دانشیار، گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، دانشکده علوم پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران

چکیده

مقدمه و اهداف: تحول دیجیتال مفهوم به‌نسبت جدیدی در محیط کتابخانه‏‌های دانشگاهی است و به یکی از مفاهیم کلیدی موفقیت و پایداری برای کتابخانه‌ها در محیط رقابتی اطلاعات تبدیل شده است. نبود پژوهش‌های بنیادین و مبهم بودن ملزومات ساخت آن برای کتابخانه‌ها به‌ویژه در بافت کتابخانه‌های دانشگاه‌های دولتی ایران این نیاز را پدید می‌آورد تا ملزومات تحول دیجیتال را در کتابخانه‌‏های دانشگاه‌های دولتی ایران بررسی کنیم. برای این هدف پیش‌تر پژوهشی با روش دلفی انجام شده و مجموعه‌ای از عوامل مؤثر بر تحول دیجیتال کتابخانه‌های دانشگاه‌های دولتی ایران را در قالب مدل ارائه کرده است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر سنجش اعتبار مدل تحول دیجیتال کتابخانه‌های دانشگاه‌های دولتی زیرنظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است.
روش‌ها: رویکرد این پژوهش کمی با روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه محقق‌ساخته است. جامعه آماری مورد بررسی 753 نفر از مدیران، معاونان و کتابداران کتابخانه­‌های مرکزی و نیز اعضای هیئت‌علمی رشته علم اطلاعات و دانش‌­شناسی دانشگاه‌های دولتی زیرنظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بودند و نمونه آماری پژوهش 258 نفر از آنان بودند که روش نمونه‌گیری براساس نمونه‌گیری در دسترس و سپس طبقه‌ای انجام شد. اعتبار مدل پژوهش با کاربرد روش‌­های «مدل‌سازی معادلات ساختاری» و نرم‌افزار «پی­ال­اس» بررسی شد.
یافته‌ها: یافته‌­های پژوهش گویای آن است که مدل تحول دیجیتال کتابخانه­‌های دانشگاه‌های دولتی زیرنظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران که در قالب 7 بُعد اصلی، 25 مفهوم و 139 مؤلفه ارائه شده بود از سه جنبه برازش مدل اندازه‌گیری، برازش مدل ساختاری و برازش مدل کلی از تناسب و کیفیت خوبی برخوردار بوده و پرسشنامه حاصل از آن روایی و پایایی مناسبی دارد.
بحث و نتیجه‌گیری: مدل پیشنهادی از تبیین قابل قبولی برای شناسایی الزامات و عوامل مؤثر بر تحول دیجیتال کتابخانه‌های دانشگاه‌های دولتی زیرنظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران برخوردار است و می‌تواند راهنمای خوبی برای پیاده‌سازی تحول دیجیتال در این کتابخانه‌ها باشد.
اصالت: این پژوهش می‌تواند به درک بهتر الزامات و عوامل موثر بر تحول دیجیتال کتابخانه‌های دانشگاه‌های دولتی ایران یاری رسانده و زمینه را برای ارتقای عملکرد آن‌ها در عرصه رقابتی اطلاعات فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

تحول دیجیتال؛ کتابخانه دانشگاهی؛ مدل تحول دیجیتال کتابخانه؛ اعتباریابی مدل

مراجع