بررسی اثرات‌ زیست‌محیطی آفت‌کش‌های مورد استفاده در مزارع کلزا(Brassica napus L.) ، چغندر قند(Beta vulgaris L.) و سیب زمینی (Solanum tuberosum L.)شهرستان علی آباد کتول استان گلستان با استفاده از شاخص EIQ

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 4، دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 63، فروردین 1404، صفحه 61-90   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/agry.2025.89160.1204

نویسندگان

زهرا دیلم؛ حسین کاظمی^* ؛ مارال نیازمرادی؛ جاوید قرخلو

گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

چکیده

شاخص تأثیر زیست‌محیطی (EIQ) می­تواند میزان خطر سموم مختلف کشاورزی را نشان دهد. این مطالعه به بررسی اثرات‌ زیست­محیطی آفت­کش­های مورد استفاده در 21 مزرعه کلزا(Brassica napus L.) ، ، شش مزرعه سیب­زمینی(Solanum tuberosum L.) و پنج مزرعه چغندرقند  (Beta vulgaris L.)در شهرستان علی‌آباد‌ کتول (استان گلستان) در سال زراعی 1401-1400 انجام شد. اطلاعات مربوط به سم‌پاشی آفت­کش­ها، مزارع، تناوب­ زراعی و عملکرد محصول با پایش مستمر و مصاحبه چهره‌به‌چهره از کشاورزان جمع­آوری شد. مقدار اثر محیط زیستی سموم در واحد هکتار (EIQ-FUR)، از حاصل‌ضرب مقدار EIQ آن­ها در مقدار ماده مؤثره و مقدار مصرف در واحد هکتار به دست آمد. در نهایت، نقشه طبقه­بندی میزان آسیب محیط زیستی مزارع تهیه گردید. در میان آفت­کش­های مصرف‌شده، بیش­ترین میزان آسیب به کارگر مزرعه در گروه علف‌کش­ها متعلق به گراماکسون، در گروه حشره­کش­ها مربوط به فوزالن، کلرپیریفوس و تیاکلوپراید و در گروه قارچ‌کش­ها به مانکوزب، سایپروکونازول + کاربندازیم و تبوکونازول تعلق گرفت. همچنین قارچ‌کش­های تبوکونازول، سایپروکونازول + کاربندازیم و تیوفانات متیل در مقایسه با گروه آفت­کشی علف‌کش و حشره­کش، آسیب بیش­تری بر جزء مصرف­کنندگان و خطر آب‌شویی در محیط زیست نشان دادند. بررسی آفت­کش­های مصرفی و آسیب بر اجزای بوم­شناختی، دو حشره­کش دیازینون و کلرپیریفوس را به­عنوان خطرناک­ترین آفت­کش­ها برای موجودات محیط زیست معرفی کرد. بررسی نقشه‌ها نشان داد که اکثر مزارع کلزا و چغندرقند در طبقه آسیب کم و خیلی کم قرار گرفته­اند، درحالی‌که مزارع سیب­زمینی در طبقه آسیب محیط زیستی متوسط و زیاد قرار دارند. به عبارتی، اثر زیست­محیطی و آلودگی ناشی از کشت سیب­زمینی بیش­تر از دو محصول دیگر بود.

کلیدواژه‌ها

حشره‌کش؛ علف‌کش؛ قارچ‌کش

مراجع

1. Arefi, R., Soltani, A., & Ajam Noroozi, H. (2017). Environmental assessment of agricultural pesticides used in cotton fields in Golestan province. Journal of Agroecology, 10(4), 1135-1148. (in Persian with English abstract). https://doi.org/22067/JAG.V10I4.61847
2. Ansah, B. (2019). Assessment pesticides application and impacts among smallholder cocoa farmers in western Region-Ghana. Thesis submitted to the Department of Environmental Science of the School of Biological Sciences, College of Agriculture and Natural Sciences, University of Cape Coast, in partial fulfilment of the requirements for the award of Master of Philosophy degree in Environmental Science.
3. Balali, H., & Mohammadi, M. (2019). Investigating the economic behavior of wheat farmers in Kermanshah to reduce the negative environmental impacts of chemical fertilizers (Application of Contingent Valuation Method). Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 50(4), 643-657. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22059/IJAEDR.2019.275898.668722
4. Barghi, H., Hassaninezhad, A., & Shayan, M. (2017). Evaluate the effect of agricultural inputs and chemical pesticides on rurals’ environment (Case study: Zarindasht city rural area). Enviromental Hazards Management, 4(3), 247-262. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22059/JHSCI.2018.248113.306
5. Barzegar, S.M.M. (2019). Piece toxinx and chemical fertilizers on the soil and the health of the biologists. 16^th Iranian soil science Congress University of Zanjan, Iran, August 27-29. (in Persian)
6. Bazrgar, A.B., Soltani, A., Koocheki, A., Zeinali, E., & Ghaemi, A. (2013). Evaluation of the environmental impacts of pesticides used in sugar beet (Beta vulgaris) production systems in Khorasan provinces. Journal of Agroecology, 5(2), 122-133. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/JAG.V5I2.24463.
7. Bues, R., Bussières, P., Dadomo, M., Dumas, Y., Garcia-Pomar, M.I., & Lyannaz, J.P. (2004). Assessing the environmental impacts of pesticides used on processing tomato crops. Agriculture Ecosystems and Environment, 102, 155-162. https://doi.org/10.1016/j.agee.2003.08.007
8. Dehghani, R., Limoee, M., & Zarghi, I. (2012). The review of pesticide hazards with emphasis on insecticide resistance in arthropods of health risk importance. Scientific Journal of Kurdistan University of Medical Sciences, 17(1), 82-98. (in Persian with English abstract): http://sjku.muk.ac.ir/article-1-742-fa.html
9. Fazel Abad Agricultural Service Center. (2022). Management of crops and horticulture. https://www.ajgol.ir 
10. Gios, G., Farinelli, S., Kheiraoui, F., Martini, F., & Orlando, J.G. (2022). Pesticides, crop choices and changes in well-being. Bio-based and Applied Economics, 11(2), 171-184. https://doi.org/10.36253/bae10310.
11. Gunier, R.B., Harnly, M.E., Reynolds, P., Hertz, A., & Von Behren, J. (2001). Agricultural pesticide uses in California: Pesticide prioritization, use densities, and population distributions for a childhood cancer study. Environmental Health Perspectives, 109(10), 1071-1078. https://doi.org/10.2307/3454963
12. Hoseini, S. A. (2018). Assessing the environmental effects of pesticides used in the wheat, canola, cotton and soybean fields in Gorgan and Ali Abad Katool townships. College of Plant Production. A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requierments for the Degree of M.Se. in Agro-Ecology. Gorgan University of Agriculyural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran. (in Persian with English abstract)
13. Ioriatti, C., Agnello, A.M., Martini, F., & Kovach, J. (2011). Evaluation of 330 the environmental impact of apple pest control strategies using pesticide risk indicators. Integrated Environmental Assessment and Management, 7(4), 542-9. https://doi.org/10.1002/ieam.185
14. Kihanian, A.K., Berari, H., & Taghi Mubasheri, M. (2023). Investigating the efficiency of some new insecticides to control rapeseed fleas. Oilseed Plant Promotion Journal, 3(1), 44-49. (in Persian).
15. Kovach, J., Petzoldt, C., Degni, J., & Tette, J. (1992). A method to measure the environmental impact of pesticides. New York's Food and Life Sciences. Bulletin 139:1–8. https://hdl.handle.net/1813/55750
16. Kromann, P., Pradel, W., Cole, D., Taipe, A., & Forbes, G.A. (2011). Use of the environmental impact quotient to estimate health and environmental impact of pesticide usage in Peruvian and Ecuadorian potato production. Journal of Environmental Protection, 2, 581-591. https://doi.org/10.4236/jep.2011.25067
17. Molaei, M., Javanbakht, O., & Hesari, N. (2017). The estimation input-oriented environmental efficiency of agricultural products (Case study: Environmental efficiency of rice production). Aricultural Economics Journal, 11(2), 157-172. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22034/IAES.2017.26798
18. Maleki, L., Sadrabadi Haghighi, R., & Bazregar, A.B. The study of environmental impact quotient (EIQ) of pesticides used in wheat and barley farms in Mashhad. Journal of Agroecology, 7(1), 109-119. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/jag.v7i1.48270
19. Moeinoddini, S.S., Zand, E., Kambouzia, J., Mahdavi Damghani, A., & Deihim Fard, R. (2014). Environmental risk assessment of registered insecticides in Iran using Environmental Impact Quotient (EIQ) index. Journal of Agroecology, 6(2), 250-265. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/JAG.V6I2.39367
20. Niazmoradi, M., Kazemi, H., Gherekhloo, J., Soltani, A., & Kamkar, B. (2024). Environmental Impact Quotient (EIQ) evaluation of used pesticides in wheat (Triticum aestivum) fields of Bandar-e-Turkeman county, Golestan province. Journal of Agroecology, 15(4), 809-823. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/AGRY.2022.76161.1106
21. Norouzi, A., & Shahbazi, I. (2011). The role of extension education in development of organic agriculture in Iranian villages. Journal of Community Development, 2(2), 1-22. (in Persian with English abstract)
22. Peterson, R.K.D., & Schleier III, J.J. (2014). A probabilistic analysis reveals fundamental limitations with the environmental impact quotient and similar systems for rating pesticide risks. PeerJ, 2(1), e364. https://doi.org/10.7717/peerj.364 .
23. Prasopsuk, J., Promkhambut, A., Laohasiriwong, S., & Boonthai Iwai, CH. (2020). Risk assessment of pesticide use in Chinese kale cultivation of GAP and conventional practice by EIQ in North-East International Journal of Environmental and Rural Development, 11(2), 7-11.
24. Ramezani, M. K. (2013). Fate of pesticides and their risks assessment in the environment: A review. Journal of Weeds Research, 5(1), 97-121. (in Persian with English abstract)
25. Sookhtanlou, M., & Allahyari, M.S. (2021). Farmers’ health risk and the use of personal protective equipment (PPE) during pesticide application. Environmental Science and Pollution Research, 28(4), 1-11. https://doi.org/10.1007/s11356-021-12502-y
26. Thanh Thuan, N., & Hang, H.T. (2023). Assessment of the health and ecological risks caused by fungicides in Chrysanthemum cultivation by environmental impact quotient. Dalat University Journal of Science, 13(2), 63-75. https://doi.org/10.37569/DalatUniversity.13.2.1079(2023)
27. Turgut, C., & Erdogan, O. (2005). The environmental risk of pesticide in cotton production in Aegean region, Turkey. Journal of Applied Science, 5(8), 1391-1393. https://doi.org/10.3923/jas.2005.1391.1393
28. Vaezzadeh, V., Mashinchian Moradi, A., Esmaili Sari, A., & Fatemi, A.M. (2008). Study of organochlorine pesticides in muscle tissue of two commercial fish species (Cyprinus carpio & Rutilus frisii kutum) in Southwest of the Caspian Sea. Environmental Sciences, 5(3), 33-40. (in Persian with English abstract)
29. Vercruysse, F., & Steurbaut, W. (2002). POCER, the pesticide occupational and environmental risk indicator. Crop Protection, 21, 307-315. https://doi.org/10.1016/s0261-2194(01)00102-8
30. Yadollahi Nooshabadi, S. J., Jahansuz, M. R., Majnoun Hosseini, N., & Peykani, G. (2017). Evaluation of environmental risks in the use of insecticide in Hashtgerd area using EIQ. Journal of Agroecology
31. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/JAG.V9I4.50487