بررسی مؤلفه‌های کالبدی شهری به‌منظور سنجش میزان تاب‌آوری در برابر مخاطرات طبیعی (مطالعه موردی: شهر میناب)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 فروردین 1404   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2025.92577.1539

نویسندگان

نگار رهسپار¹؛ عبدالرسول قنبری^{* 2}؛ مرضیه موغلی³

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد لارستان،دانشگاه آزاد اسلامی،لارستان،ایران

²گروه جغرافیا، واحد لارستان،دانشگاه آزاد اسلامی،لارستان،ایران

³گروه جغرافیا،واحد لارستان،دانشگاه آزاد اسلامی،لارستان،ایران

چکیده

مخاطرات طبیعی که جزئی از فرآیند زندگی بشر به شمار می‌رود و هرروزه بر تعداد و تنوع آن‌ها افزوده می‌شود، به‌عنوان چالشی اساسی در جهت نیل به توسعه پایدار جوامع انسانی مطرح می‌باشند؛ ازاین‌رو توجه به موضوع مخاطرات طبیعی باید به یکی از اولویت‌های برنامه‌ریزی شهری مبدل گردد؛ در این راستا دیدگاه از تمرکز بر روی صرفاً کاهش آسیب‌پذیری، به افزایش تاب‌‌آوری در مقابل سوانح تغییر پیداکرده است؛ به‌طوری‌که نهادهای فعال در زمینه کاهش سوانح، بیشتر فعالیت‌های خود را بر دستیابی به جامعه تاب آور در برابر سوانح متمرکز ساخته‌اند. پژوهش حاضر با درک اهمیت سنجش تاب‌‌آوری شهری ازنظر مؤلفه‌های کالبدی پهنه شهری میناب واقع در استان هرمزگان را موردمطالعه قرار داده است. در این تحقیق معیارهای: دوری از محیط مخاطره‌آمیز، کیفیت بافت شهری، تراکم ساخت‌وساز، دسترسی به شبکه معابر، فضای باز شهری، دسترسی به پایگاه‌های امدادی و دسترسی به مراکز درمانی به‌عنوان مؤلفه‌های کالبدی مؤثر در تاب‌آوری مقابل مخاطرات طبیعی تعیین و با استفاده از تکنیک PIPRECIA وزن دهی و مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها نشان داد که معیار دوری از محیط مخاطره‌آمیز با وزن ۰٫۲۰۷۷۱۸ و فاصله از مراکز درمانی با وزن ۰٫۰۹۶۲۸۸ به ترتیب بیشترین و کم‌ترین اثر در تاب‌آوری شهری میناب در برابر مخاطرات طبیعی را عهده‌دار هستند. بر اساس یافته‌های تحقیق از کل وسعت محدوده 5/77 درصد آن در پهنه نامناسب و بسیار نامناسب تاب‌آوری قرار داشته و تنها 3/8 درصد شرایط کالبدی مناسب و بسیار مناسب از این حیث را دارا است؛ بنابراین با توجه به نتایج، وضعیت کالبدی شهر میناب ازنظر تاب‌‌آوری در برابر مخاطرات طبیعی بسیار شکننده و نامطلوب ارزیابی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

تاب‌آوری؛ مخاطرات طبیعی؛ مدل PIPRECIA؛ شهرمیناب

مراجع