تحلیل آراء مفسران فریقین دربارة «کلمة باقیة» در آیه 28 سوره زخرف

علوم قرآن و حدیث

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 اردیبهشت 1404   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jquran.2025.92227.1804

نویسندگان

محسن فریاردس^{* 1}؛ مریم نظربیگی¹؛ شهناز حیدری‌نیا²

¹استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت‌الله بروجردی (ره)، لرستان، بروجرد

²دانشجوی کارشناسی‌ارشد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت‌الله بروجردی (ره)، لرستان، بروجرد

چکیده

یکی از موارد اختلافی در میان مفسران فریقین، مفهوم «کلمة باقیة» در آیۀ «وَ جَعَلَها کَلِمَةً باقِیةً فی‏ عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ یرْجِعُونَ» است. پژوهش حاضر با هدف کشف معنای «کلمة باقیة» و با روش توصیفی – تحلیلی، آراء این مفسران را احصاء، دسته‌بندی و تحلیل کرده است. یافته‌های این پژوهش نشانگر آن است که مفسران با استدلال‌های گوناگون، سه معنای «اسلام»، «توحید» و «امامت» را در تفسیر «کلمة باقیة» ذکر کرده‌اند. بر اساس استدلال‌های قرآنی، روایی و ادبی، پژوهش حاضر به این نتیجه دست یافت که تفاسیر «اسلام» و «توحید» ناتمام هستند. در مقابل، تفسیر «کلمة باقیة» به «امامت» با اعمال اصلاحات لازم در استدلال‌های موجود، به عنوان تفسیر ارجح شناخته شد که این برتری، با توجه به شواهد متنی و روایی حاصل می‌گردد. بدین معنا که آیات هم‌سیاق با آیه مورد بحث، قرائن روشنی ارائه می‌دهند که مفهوم «امامت» را تقویت می‌کنند. همچنین، روایات متعددی که در تفسیر این آیه وارد شده‌اند، به‌صراحت بر امامت به عنوان معنای «کلمة باقیة» دلالت دارند.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم؛ مفسران فریقین؛ آیة 28 سورة زخرف؛ کلمة باقیة؛ امامت

مراجع