بررسی تأثیرات آموزش‌های چندحسی محیطی و موضوعی بر میزان تمایل به نگارش دانشگاهی ‏

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 7، دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 39، شهریور 1404، صفحه 186-155   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2025.92922.1318

نویسندگان

زهرا شریعت پناه¹؛ شیما ابراهیمی^{* 2}؛ رضا پیش قدم³؛ محمدجواد مهدوی⁴

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.‏

²دانشیار آموزش زبان فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

³استاد آموزش زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران؛ کالج گلف، مسقط، عمان.

⁴استادیار زبان و ادبیات فارسی، گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

نگارش دانشگاهی یکی از راه‌های مؤثر در انتقال دانش و اطلاعات در محیط دانشگاهی است؛ بااین‌حال مهارت نگارش در نهادهای آموزشی از مدرسه تا دانشگاه چندان جدی گرفته نمی‌شود. از طرفی دانشجویان نیز تمایل زیادی به این مهارت نشان نمی‌دهند و نگارش را یک فرآیند پیچیده می‌دانند. در پژوهش شبه‌آزمایشی حاضر با هدف نشان دادن اهمیت استفاده از حواس در آموزش مهارت نگارش، تأثیر آموزش‌های چندحسی محیطی و موضوعی بر میزان تمایل به نگارش دانشگاهی مورد ارزیابی قرار گرفت. 300 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه فردوسی مشهد به‌صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و پس از گذراندن 7 جلسه آموزش در 3 گروه (1- آموزش چندحسی محیطی، 2- آموزش چندحسی موضوعی 3- روش معمول تدریس) براساس پرسشنامۀ تمایل به نگارش دانشگاهی و نگارش یک متن توصیفی در پیش‌آزمون و پس‌آزمون مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تحلیل داده‌ها از آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه و برای معناداری نمرات پیش‎آزمون و پس‌آزمون نگارش از آزمون تی جفت نمونه‌ای استفاده شد. تحلیل آزمون تی جفتی نشان داد در گروهی که آموزش چندحسی محیطی دریافت کرده‌اند، تمایل به نگارش افزایش معناداری داشته است و تمایل دانشجویان زن در گروه چندحسی موضوعی نسبت به دانشجویان مرد دو گروه دیگر بالاتر بوده است؛ بنابراین به نظر می‌رسد تمایل به نگارش سازه‌ای چندبعدی است که بر روش‌های آموزش، انگیزۀ درونی و تجربیات پیشین و خودکارآمدی فرد در نوشتن بستگی دارد، ازاین‌رو روش‌های چندحسی در مقایسه با روش سنتی می‌تواند تعامل اجتماعی و حمایت گروهی را افزایش دهند و دانشجویان از طریق تعامل بیشتر با محیط، خودکارآمدی بالاتری را در نوشتن تجربه کنند.

کلیدواژه‌ها

تمایل به نگارش دانشگاهی؛ آموزش چندحسی موضوعی؛ آموزش چندحسی محیطی؛ نگارش دانشگاهی

مراجع

 منابع

ابراهیمی، ش.، و جهانی، ز. (1403). بررسی کیفیت انگیزش حسی معلمان مقطع متوسطه با در نظر گرفتن دو متغیر جنسیت و سن. پنجمین کنفرانس بین‌المللی علوم تربیتی، روانشناسی، مشاوره، آموزش‌وپرورش، ونکوور، کانادا. https://civilica.com/doc/2046855/

ایمانی، م.، و پیشقدم، ر.، و ابراهیمـی، ش. (1401). «بررسـی ترجیحـات نـوازه گیـری ادبـی و غیرادبـی دانشجویان از منظر جنسیت». زن در فرهنگ و هنر. دورۀ 14. شمارۀ 4. صص.562-627

https://doi.org/10.22059/jwica.2022.341069.1772

پیش‌قدم، ر.، ابراهیمی، ش.، و جهانی، ز. (1402). بررسی ترجیحات زبانی دانشجویان: مطالعۀ مورد سبک‌های عالی، حسی هیجانی و ساده. زبان پژوهی، 15(47)، 9-37. https://doi.org/10.22051/jlr.2021.36241.2041

پیش‌قدم، ر.، ابراهیمی، ش. (1397). نسبیت حسّی و تأثیر آن بر مهارت نوشتاری. جستارهای زبانی، 9(6)، 213-240. http://lrr.modares.ac.ir/article-14-18748-fa.html

پیش­قدم، ر.، و ابراهیمی، ش. (1402). معرفی آموزش­های مبتنی بر چینش ذهنی و چینش مغزی. مطالعات زبان و ترجمه، 56 (4)، 71- 95. 10.22067/lts.2023.81778.1183

پیش­قدم، ر.، ابراهیمی، ش.، و العبدوانی، ت. (۱۴۰۲). طراحی و هنجاریابی پرسشنامه انرژی معلم: گامی به سوی فرادلی. مطالعات زبان و ترجمه، ۵۶ (۱)، ۱-۳۸. https://civilica.com/doc/1580612/

حسن‌نیاه، ع.، نجفی، م.، رضایی، ع. (1395). مقایسه اثربخشی روش آموزش چندحسی فرنالد و کاربرد تدابیر یادیارها در بهبود مشکلات دیکته نویسی دانش آموزان پایه سوم ابتدایی دارای اختلال دیکته. فناوری آموزش و یادگیری، 2(8)، 105-127. https://doi.org/10.22054/jti.2019.1734.1043

حق‌طلب، ط.، و یزدانی، ف.، و آقایی، ا. (1394). مقایسه اثربخشی شیوه‌های آموزشی چندحسی اورتون و فرنالد بر بهبود اختلال نوشتن دانش آموزان نارسانویس شهر ملایر. راهبردهای شناختی در یادگیری، 3(4)، 85-71. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1101731

شریعت‌پناه، ز.، ابراهیمی، ش.، پیش­قدم، ر.، و مهدوی، م، ج. (1403). طراحی و اعتباریابی پرسشنامۀ تمایل به نگارش دانشگاهی و بررسی میزان رضایت‌مندی دانشجویان مقطع کارشناسی از روش تدریس مهارت نگارش دانشگاهی. هشتمین همایش بین‌المللی مطالعات زبان و ادبیات تاریخ و تمدن در جهان اسلام.

صفارمقدم، ا.، و احمدی، ح. (1394). رویکردهای عمده در آموزش خواندن و نقش آن‌ها در آموزش نوین زبان فارسی. زبانشناسی و گویش‌های خراسان، 7(13)، 88-61. https://doi.org/10.22067/lj.v7i13.53333

طباطبایی فارانی، س.، و پیش قدم، ر. (1400). بررسی هیجان در آموزش مبتنی بر حواس: تکلیف شناختی درک جمله، جستارهای زبانی، 12(4)، 32-73. http://lrr.modares.ac.ir/article-۱۴-۳۳۲۷۸-fa.html

فتوحی، م.، و عباسی، ح. (۱۴۰۱). فارسی عمومی: درسنامه دانشگاهی. نشر سخن.

نصر، ا، جمالی زواره، ب، نیلی، م و آرمند، م. (1391). تبیـین معیارهـای نگارشـی و سـاختاری تـألیف و تـدوین کتاب‌های درسـی دانـشگاهی رشـته‎هـای علـوم تربیتـی، مـشاوره و روانشناسی. نامۀ آموزش عالی، 5(18)، 45-66. https://journal.sanjesh.org/article_15124.html?lang=f.

هادی‌زاده، م. ج.، مهدوی، م. ج.، صحرایی، ر.، و علیزاده، ع. (1398). مقایسۀ سه نوع تکلیف در روش تکلیف‌محور و تأثیر آن در آموزش دستور زبان فارسی به غیر فارسی زبانان (انشای کوتاه، بازنویسی متن و بررسی اختلاف تصاویر). زبانشناسی و گویش‌های خراسان، 11(2)، 1-24. https://doi.org/10.22067/jlkd.2019.29133

References

Aja, S. N. (2017). Using multi-sensory instruction in managing classroom for effective teaching and learning. International Journal Applied Engineering Research, 12, 15112-15118. https://www.ripublication.com/ijaer17/ijaerv12n24_163.pdf

Al-abais, N. (2017). The role of cooperative learning in Iraqi secondary school EFL learners' willingness to write and their writing achievement (Unpublished master thesis), Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran. https://pooya.um.ac.ir/library/ThesisViewer.php?q=63630&Place=ThesisBorrowingPooya

Alexander, P. (1997). Mapping the multidimensional nature of domain learning: The interplay of cognitive, motivational, and strategic forces. In M. Maehr & P. Pintrich (Eds.), Advances in motivational achievement (Vol. 10, pp. 213–250). JAI Press.

Arriaga Ricardez, F. (2024). Teaching students with specific learning difficulties using the multisensory approach (Unpolished master thesis). Åbo Akademi University, Vaasa. https://urn.fi/URN:NBN:fi-fe2024041819365.

Baines, L. (2008). A teachers’ guide to learning multisensory improving literacy by engaging the senses. Association for supervision and curriculum development (ASCD).

Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Prentice-Hall. https://psycnet.apa.org/record/1985-98423-000

Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. Freeman. https://psycnet.apa.org/record/1997-08589-000

Borek, J. A., & Thompson, S. M. (2003). Multisensory learning in inclusive classrooms. Academic Exchange Quarterly, 7(3), 244-249.

Carmona, M., Santos-Roig, M., Mata, S., & Serrano, F. (2025). Effectiveness of a comprehensive game-based intervention for writing skills. Reading and Writing. https://doi.org/10.1007/s11145-025-10636-w

Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The psychology of optimal experience. Harper & Row. https://www.researchgate.net/publication/224927532

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. Springer Science & Business Media. https://link.springer.com/book/10.1007/978-1-4899-2271-7

Dugartsyrenova, V. A. (2020). Supporting genre instruction with an online academic writing tutor: Insights from novice L2 writers. Journal of English for Academic Purposes, 44, 100830. https://doi.org/10.1016/j.jeap.2019.100830

Ebrahimi, S., Tabatabaeian, M. S., & Al Abdwani, T. (2022). Enhancing the communicative skills of normal‎ and mentally-challenged learners through‎ emo-sensory textbooks‎. Journal of Business, Communication & Technology, 1(1), 1-12. https://doi.org/10.56632/bct.2022.1201

Eccles, J. S., & Wigfield, A. (2002). Motivational beliefs, values, and goals. Annual Review of Psychology, 53(1), 109-132. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.53.100901.135153

Evans, J. S. B. T., & Stanovich, K. E. (2013). Dual-process theories of higher cognition: Advancing the debate. Perspectives on Psychological Science, 8(3), 223-241. https://doi.org/10.1177/1745691612460685

Fernald, G. (1943). Remedial techniques in basic schoolsubjects. Austin, TX: Pro-Ed. https://archive.org/details/dli.ernet.18063

Fleming, N. D., & Mills, C. (1992). Not another inventory, rather a catalyst for reflection. To Improve the Academy, 11(1), 137-155. https://doi.org/10.1002/j.2334-4822.1992.tb00213.x

Flower, L. & Hayes, J. R. (1981) A Cognitive process theory of writing. College Composition and Communication, 32, 365-387. https://doi.org/10.2307/356600

Gazioğlu, M., & Karakuş, N. (2023). The impact of multisensory learning model-based tale-telling on listening skills and student opinions about it. Frontiers in Education, 8, Article 1137042. https://doi.org/10.3389/feduc.2023.1137042

Graham, S. (2006). Writing. In P. A. Alexander & P. H. Winne (Eds.), Handbook of educational psychology (2nd ed., pp. 457–478). Lawrence Erlbaum Associates.

Graham, S., & Perin, D. (2007). Writing next: Effective strategies to improve writing of adolescents in middle and high schools. Alliance for Excellent Education. https://media.carnegie.org/filer_public/3c/f5/3cf58727-34f4-4140-a014-723a00ac56f7/ccny_report_2007_writing.pdf

Graham, S., Harris, K. R., & Chambers, A. B. (2016). Evidence-based practice and writing instruction: A review of reviews, Handbook of writing research, The Guilford Press. https://psycnet.apa.org/record/2015-51875-014

Graham. S. (2019). Changing how writing is taught. Sage Journals, 1(43), 227-303. https://doi.org/10.3102/0091732X18821125

Hakim Azar, M. (2016). Deviation from the curriculum in the compilation of the general Persian textbook: A case study of the rituals of academic writing in selected books. Literary Criticism and Stylistics Studies, 26 (3), 69-83 http://noo.rs/FkrGm [In Persian].

Holmes, K., Moore, J., & Holmes, S. (2023). A sensory approach to STEAM teaching and learning. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003290889

Hyland, K. (2016). Teaching and Researching Writing (3rd ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315717203

Hyland, K., & Hyland, F. (2006). Feedback on second language students’ writing. Language Teaching, 39(2), 83–101. https://doi.org/10.1017/S0261444806003399

IELTS. (2020). IELTS Home of the English Language Test. (Online) Avalable at: Https://WWW.ielts.org/(Accessed 29 November 2020.

Izawa, Y., Fujimori, Ch., Godfrey, Ch., & Oida, Y. (2017). Relationships among self-efficacy, willingness, and writing performance in an academic writing program, For a, 1, 12-22 http://fora.jp/fora01/Izawa_2017_12-22.pdf

Jafarikamangar, H., & Ahmadipoor anari, Z. (2021). Improvement of Creativity in production of Prose Poetry with Using New Educational Approaches. Journal of Research in Teaching, 9(3), 173-179https://doi.org/10.30465/crtls.2021.32176.1940 [In Persian].

Katai, Z., & Toth, L. (2010). Technologically and artistically enhanced multi-sensory computer-programming education. Teaching and Teacher Education, 26(2), 244-251. https://doi.org/10.1016/j.tate.2009.04.012

Kellogg, R. T. (1996). A model of working memory in writing. Writing and Cognition, 35(1), 57-71.

Kellogg, R. T. (2008). Training writing skills: A cognitive developmental perspective. Journal of Writing Research, 1(1), 1-26. https://doi.org/10.17239/jowr-2008.01.01.1

Klašnja-Milićević, A., Marošan, Z., Ivanović, M., Savić, N., & Vesin, B. (2019). The future of learning multisensory experiences: Visual, audio, smell and taste senses. Nature, 1(9), 1–9.

Kucirkova, N., & Kamola, M. (2022). Children's stories and multisensory engagement: Insights from a cultural probes study. International Journal of Educational Research, 114, Article 101983. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2022.101983

Lombard, A. (2007). Sensory intelligence. Metz Press.

MacIntyre, P. D. (2007). Willingness to communicate in the second language: Understanding the decision to speak as a volitional process. The Modern Language Journal, 91(5), 564–576. https://www.jstor.org/stable/4626086

MacIntyre, P. D., Babin, P. A., & Clément, R. (1999). Willingness to communicate: Antecedents and consequences. Communication Quarterly, 47, 215–229.  https://doi.org/10.1080/01463379909370135

MacIntyre, P. D., Dörnyei, Z., Clément, R., & Noels, K. A. (1998). Conceptualizing willingness to L2: Communicate in confidence model situational. The Modern Language Journal, 82(4), 545–562. https://doi.org/10.1111/j.1540-4781.1998.tb05543.x

Madeng, M., & Palanukulwong, T. (2019). Low proficiency students’ attitudes toward English writing, dialogue journal writing and their willingness to write in English. Academic Services Journal Prince of Songkla University, 30(3), 110–120. http://dx.doi.org/10.14456/asj-psu.2019.50

Makiabadi, H., Pishghadam, R., Naji Meidani, E., & Khajavy, Gh. H. (2019). Examining the role of emotioncy in willingness to communicate: A structural equation modeling approach. Revista de Psicodidáctica, 24(2), 120-130. https://doi.org/10.1016/j.psicoe.2019.03.003

Mayer, R. E. (2009). Multimedia learning (2nd ed.). Cambridge University Press. https://psycnet.apa.org/record/2009-01858-000

McCroskey, J. C., & Richmond, V. P. (1991). Willingness to communicate: A cognitive view. In M. Booth-Butterfield (Ed.), Communication, cognition, and anxiety (pp. 19-37). Sage. https://www.semanticscholar.org/paper/Willingness-to-Communicate-%3A-A-Cognitive-View-Mccroskey/bc66c343e8c05b35a729d5f409758f68018dabdd

Medina, J. (2014). Brain rules (updated and expanded): 12 principles for surviving and thriving at work, home, and school. New York Times Bestseller. https://s3.wp.wsu.edu/uploads/sites/2088/2014/01/BrainRules-JohnMedina-MediaKit.pdf

Moosavi, N., Mall-Amiri, B., & Marashi, H. (2024). Exploring the effect of input contextualization and multisensory teaching on narrative writing development of EFL learners with diverse learning styles. Iranian Journal of English for Academic Purposes, 13(2),16-34. http://noo.rs/brvzy

Morgan, K. (2019). Multisensory teaching: Crossing into a new discipline [Unpublished doctoral dissertation, The University of Southern Mississippi]. https://aquila.usm.edu/dissertations/1670

Ó Siochrú, C. (2018). Psychology and the study of education: Critical perspective on developing theories. Routledge

Pajares, F., & Johnson, M. J. (1996). Self-efficacy beliefs and the writing performance of entering middle school students. Psychology in the Schools, 33(2), 163-175. https://www.jstor.org/stable/40171749

Pekrun, R. (2006). The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice. Educational Psychology Review, 18(4), 315-341. https://doi.org/10.1007/s10648-006-9029-9

Piaget, J. (1970). Science of education and the psychology of the child. Viking Press. https://archive.org/details/scienceofeducati00piag

Pishghadam, R. (2016). Emotioncy, extroversion, and anxiety in willingness to communicate in English. In Paper presented at the 5th international conference on language, education, and innovation. Kuala Lumpur, Malasia. https://icsai.org/procarch/london2016/5iclei-4.pdf

Pishghadam, R., Adamson, B., & Shayesteh, S. (2013). Emotion-based language instruction (EBLI) as a new perspective in bilingual education. Multilingual Education, 3(9), 1–16. https://doi.org/10.1186/2191-5059-3-9

Pishghadam, R., Ebrahimi, S., Rajabi Esterabadi, A., & Parsae, A. (2023). Emotions and success in education: From apathy to transpathy. Emotions and Success in Education, 1(1), 1-16. https://doi.org/10.22034/cee.2023.172495

Ponticorvo, M., Di Fuccio, R., Ferrara, F., & Rega, A. (2019). Multisensory educational materials: Five senses to learn, methodologist and intelligent system for technology enhanced learning. 8th International Conference on Intelligent Systems and Applications (INTELLI), 27–33.10.1007/978-3-319-98872-6_6

Rafiee, M., & Abbasian-Naghneh, S. (2020). Willingness to write (WTW): Development of a model in EFL writing classrooms. Cogent Education, 7(1), 1–16. https://doi.org/10.1080/2331186X.2020.1847710

Razzaq, S., & Hamzah, M. H. (2024). Unraveling the impact of metacognitive planning on writing performance through willingness to write in Pakistani ESL learners: A mixed-methods study. Sri Lanka Journal of Social Sciences, 46(2), 213–228.

Rouby, C., Fournel, Fournel, A., & Bensafi, M. (2016). The role of the senses in emotion. Woodhead Publishing. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-100508-8.00003-5

Shayesteh, Sh., Pishghadam, R., & Moghimi, S. (2019). Extending the boundaries of multisensory teaching: An introduction to the dual-continuum model of sensorial education. International Journal of Innovation, Creativity and Change, 4(4),64-82.https://www.researchgate.net/publication/344264103_Extending_the_boundaries_of_multisensory_teaching_An_introduction_to_the_dual-continuum_model_of_sensorial_education

Siregar, F. L., Maryani, & Limuria, R. (2016). An investigation of international students’ willingness to communicate in indonesian at private university of West Java. National University of Singapore. https://doi.org/10.21512/lc.v12i4.4910

Supeno, S., & Yohanna, L. (2024). Willingness to write among EFL university students: A case of a virtual writing course in Indonesia, Taiwan Journal of TESOL, 21(1), 37-78. https://doi.org/10.30397/TJTESOL.202404_21(1).0002

Sweller, J. (1988). Cognitive load during problem-solving: Effects on learning. Cognitive Science, 12(2), 257-285. https://doi.org/10.1207/s15516709cog1202_4

Sweller, J. (2011). Cognitive load theory. Springer.

Tabatabaee Farani, S., & Pishghadam, R. (2021) Examining emotion in sense-based teaching: A cognitive task of sentence comprehension. Language Related Research, 12(4), 73-104. http://lrr.modares.ac.ir/article-14-33278-fa.html

Telaumbanua, K. M. (2024). The descriptive analysis of students’ ability in writing descriptive text at the eighth grade of SMP Negeri 3 Sirombu in 2021/2022. Journal on Education, 6(4), 18138–18146

Ulman, J. B. (2001). Structural equation modeling. In B. G. Tabachnizk & L.S. Fidell (Eds.), Using multivariate statistics (pp. 653-771). Allyn & Bacon. https://www.scirp.org/reference/referencespapers?referenceid=854707

Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes. Harvard University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctvjf9vz4

Widdowson, H.G. (1996). Teaching language as communication. Oxford University Press.

Williams, M., & Burden, R. L. (1997). Psychology for language teachers: A social constructivist approach. ERIC. https://assets.cambridge.org/97805214/98807/frontmatter/9780521498807_frontmatter.pdf

Woodrow, L. (2011). College English writing affect: Self-efficacy and anxiety. System, 39(4), 510‑522. https://doi.org/10.1016/j.system.2011.10.017

Xin, J., Zhang, Y., Tang, Y., & Yang, Y. (2019). Brain differences between men and women: evidence from deep learning. Front. Neurosci.13 (158), 1-10. https://doi.org/10.3389/fnins.2019.00185

Yashima, T. (2002). Willingness to communicate in a second language: The Japanese EFL context. Modern Language Journal, 86(1), 54–66. https://doi.org/10.1111/1540-4781.00136

Zarrinabadi, N., & Tanbakooei, N. (2016). Willingness to communicate: Rise, development, and some future directions. Language and Linguistics Compass, 10(1), 30-45. https://doi.org/10.1111/lnc3.12176