ارزیابی میزان استخراج مواد موثره گیاه دارویی مرزنجوش (Origanum vulgar) تحت تاثیر پیش‌تیمار پلاسمای تخلیه سد دی‌الکتریک (DBD)

علوم باغبانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 اردیبهشت 1404

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhs.2025.92105.1415

نویسنده

سعیده محتشمی^*

گروه علوم باغبانی-دانشکده کشاورزی دانشگاه جهرم-جهرم-ایران

چکیده

ساختار دیواره سلولی گیاهی، مقاومت اصلی در برابر انتشار مواد زیست‌فعال به حلال را در فرآیند استخراج آن‌ها از مواد گیاهی ایجاد می-کند. اخیرا پلاسمای سرد به عنوان یک فناوری پیش‌تیمار قبل از استخراج استفاده می‌شود؛ که می‌تواند به‌طور موثر ساختار دیواره سلولی را مختل و در نتیجه راندمان استخراج مواد موثره را به‌طور قابل توجهی بهبود بخشد. در این تحقیق، به منظور بررسی تاثیر پیش‌تیمار پلاسمای تخلیه سد دی الکتریک (DBD) بر میزان استخراج مواد موثره گیاه دارویی مرزنجوش (Origanum vulgar)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اول شامل زمان در سه سطح (صفر، سه و شش دقیقه) و فاکتور دوم شامل ولتاژ در دو سطح (20 و 30 کیلوولت) بود. مواد موثره اندازه‌گیری شده شامل میزان اسانس، فلاون‌ها و فلاونول‌ها، فلاونوئیدها، ترکیبات فنلی کل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، تانن‌ها و کربوهیدرات کل بود. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار فلاونوئیدها (33/253 میلی‌گرم معادل کوئرستین در گرم نمونه خشک)، ترکیبات فنلی کل (49/108 میلی‌گرم معادل گالیک اسید بر گرم وزن خشک) و فعالیت آنتی‌اکسیدانی (65/83 درصد) در عصاره مرزنجوش در ولتاژ 30 کیلوولت به مدت سه دقیقه مشاهده شد در حالی که کمترین میزان فلاونوئیدها (1/88 میلی‌گرم)، ترکیبات فنلی کل (1/62 میلی‌گرم) و فعالیت آنتی‌اکسیدانی (12/48 درصد) در ولتاژ 30 کیلوولت به مدت شش اندازه‌گیری شد. تاثیر پیش تیمار پلاسما بر میزان استخراج اسانس معنی‌دار نبود. با این حال بیشترین (7/0 درصد) و کمترین (58/0 درصد) میزان اسانس به ترتیب در تیمار شاهد و ولتاژ 30 کیلوولت به مدت سه دقیقه مشاهده شد؛ که نشان-دهنده تخریب غده‌های اسانس و از دست رفتن اسانس در این ولتاژ بود. یافته‌های این پژوهش نشان داد که ولتاژ 30 کیلوولت به مدت سه دقیقه منجر به افزایش مواد موثره غیرفرار نسبت به تیمار شاهد شد، در حالی که تیمار 30 کیلوولت به مدت شش دقیقه مواد موثره غیر فرار را کاهش داد.

کلیدواژه‌ها

اسانس؛ ترکیبات فنلی؛ عصاره؛ فعالیت آنتی‌اکسیدانی؛ ولتاژ