پردازش مغزی فعل‌های مرکب در فرایند یادگیری زبان دوم با استفاده از تکنیک اسکن مغزی و ای.آر.پی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 مهر 1404

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2025.95260.1345

نویسندگان

محبوبه باقری¹؛ زری سعیدی^{* 2}

¹دانشجوی دکترا دانشگاه علامه طباطبائی . مدرس زبان فارسی به غیرفارسی زبانان. مربی

²دانشکده ادبیات و زبان های خارجه، هیئت علمی گروه زبان شناسی

چکیده

زبان به‌عنوان یک توانایی شناختی، نظامی زایا به‌نام نحو دارد که انسان از طریق پردازش ناخودآگاه مغز به تولید و درک جملات می‌پردازد. با این حال، ابعاد عملکرد مغز در این فرایند همچنان نیازمند پژوهش است. مطالعه حاضر با هدف بررسی پردازش فعل‌های مرکب فارسی در میان فارسی‌آموزان غیرفارسی‌زبان در پژوهشگاه علوم شناختی انجام شد. در مرحله نخست، ۴۰ شرکت‌کننده به پرسش‌نامه برخط شامل ۳۲۰ فعل مرکب پاسخ دادند و بر اساس فراوانی، ۲۴۰ فعل مرکب در چهار گروه غیرفعلی (اسمی، صفتی، قیدی و حرف‌اضافه‌ای) انتخاب گردید. سپس دو آزمون طراحی شد: یکی برای سنجش معنای فعل‌ها در عبارات و دیگری برای ارزیابی درک فعل‌های مرکب در دو دسته «تیره» و «شفاف». طراحی آزمون‌ها با استفاده از پیکره فرهنگ سخن (انوری، ۱۳۸۱) و کتاب فعل‌های مرکب در فارسی نوین (سعیدی، ۲۰۱۶) صورت گرفت. در گام بعد، ۱۰ نفر به‌طور تصادفی برای آزمایش اسکن مغزی ای.آر.پی انتخاب شدند. پیش از اجرا، پرسشنامه‌های سلامت عمومی، حافظه فعال و سطح توجه تکمیل شد و همه شرکت‌کنندگان راست‌دست بودند. داده‌ها با نرم‌افزار (EEG Lab) در متلب و آزمون تی وابسته تحلیل گردید. مؤلفه‌های (400N)، (300P) و (600P) که با پردازش معنایی و نحوی ارتباط دارند بررسی شدند. یافته‌ها نشان داد فعل‌های مرکب، به‌ویژه نوع تیره، نیازمند پردازش عمیق‌ترند و مغز زبان‌آموزان با الگوهای متفاوتی آنها را پردازش می‌کند. بنابراین، در آموزش زبان فارسی باید به شفافیت معنایی فعل‌های مرکب توجه ویژه شود. نتایج این پژوهش با گشودن چشم‌اندازی تازه در عصب‌شناسی زبان، کاربردهای عملی در طراحی مواد آموزشی و تولید محتوا دارد.

کلیدواژه‌ها

اسکن-مغزی/ای-آر-پی؛ فعل مرکب؛ علوم شناختی؛ غیرفارسی‌زبانان