بررسی و نقد تأثیر آراء فلسفی سهروردی درباره نظریه عقول بر فهم او از آیات قرآن

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 آبان 1404

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/epk.2025.91063.1397

نویسندگان

سجاد رحیمی^* ؛ علی ارشدریاحی

دانشگاه اصفهان

چکیده

عالم عقول یکی از مراتب هستی است که فیلسوفان اسلامی، در تبیین و توضیح آن سعی کرده‌اند. سهروردی نیز یکی از بزرگ‌ترین فیلسوفان اسلامی است که در آثار مختلف خود، به طریق حکماء مشاء و طریق اشراق که خود سردمدار آن است، از آن عالم سخن گفته است. وی در تبیین کیفیت عالم عقول دارای آراء اختصاصی است. شیخ اشراق علاوه بر تبیین‌های فلسفی خود از عقول، از آیات قرآن نیز برای تأیید و استشهاد بر نظرات خود بهره برده است. آراء فلسفی وی در فهم او از آیات قرآن بسیار تأثیر داشته و سبب شده است تا تفسیری فلسفی و در برخی موارد تأویلی فلسفی ارائه دهد. در این مقاله تأثیر آراء فلسفی سهروردی در مورد عالم عقول بر فهم او از آیات قرآن مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. به این منظور همه آثار سهروردی بررسی گردیده؛ برداشت‌های قرآنی او که تحت تأثیر نظریه عقول بوده است، استخراج و نحوه استشهادات او تبیین شده؛ سپس برداشت‌های مذکور با استفاده از معنای لغوی، علم تفسیر، آراء فلسفی و علوم نقلی مرتبط، به صورت روش جامع، مورد نقد و بررسی قرار گرفته و این نتیجه حاصل شده است که اکثر برداشت‌های سهروردی از آیات قرآن، در این موضوع، غیر قابل قبول است.

کلیدواژه‌ها

سهروردی؛ عالم عقول؛ تفسیر فلسفی؛ تأویل فلسفی