بررسی تصریح و تلویح در ترجمه گلستان

پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

مقاله 3، دوره 2، شماره 1، شهریور 1398، صفحه 45-66   

نوع مقاله: پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/rltf.v2i1.82516

نویسندگان

عاطفه نوارچی^* ؛ لادن معتمدی

دانشگاه الزهرا.تهران .ایران

چکیده

تصریح و تلویح دو راهکار در ترجمه بینافرهنگی است که همواره مترجمین را در نقش میانجیگری آنها بین دو زبان و فرهنگ یاری کرده است. این دو راهکار هرچند از دیدگاه نظریه ­ها و رویکردهای متفاوت در ترجمه اجتناب ‌ناپذیر شناخته ‌شده‌ اند لیکن تابع دستورالعملی ثابت و ابعادی تعیین شده نمی ‌باشند. مترجم با استفاده از تصریح سعی می­کند به خواننده متن مقصد، اطلاعاتی را انتقال دهد که خواننده متن مبدأ به ‌طور طبیعی داراست و با علم به آن پیام متن را با تمام ظرافت‌ ها و اشارات درک می­کند. تلویح نیز هرچند با پوشاندن بخشی از اطلاعات متن مبدأ همراه است لیکن راهکاری برای اجتناب از اعوجاج در انتقال پیام اصلی است. حال سؤال این است که اگر به ‌کارگیری این دو راهکار تابع دستورالعمل مشخصی نیست چه عواملی در استفاده صحیح از آنها دخیل است؟ با فرض بر این‌که بررسی و تحلیل به ‌کارگیری این دو راهکار در چارچوب تئوری ­های مطرح شده می­تواند در این مقوله راهگشا باشد، در تحقیق حاضر به بررسی تلویح و تصریح در ترجمه فرانسه گلستان توسط عمرعلی شاه با هدف روشن‌سازی و استفاده مناسب از این دو راهکار پرداختیم. بررسی و تحلیل مثال‌ها به ما نشان داد که مترجم باید در عین تسلط کامل بر دو زبان و دو فرهنگ از چالش ‌های پیش رو در کار برد این دو راهکار آگاه باشد و از آنها در موارد خاص و ضروری و به‌گونه ‌ای هوشمندانه استفاده کند.

کلیدواژه‌ها

تصریح و تلویح؛ ترجمه گلستان؛ چالش ‌های تصریح؛ عمرعلی شاه؛ وفاداری در ترجمه

مراجع

احمدی، م. ر. (1395). نقد ترجمه ادبی: نظریه و کاربست‌ها همراه با ترجمه جستار "وظیفه مترجم" نوشته والتر بنیامین. تهران. انتشارات رهنما

احمدی، م. ر. (1392). آنتوان برمن و نظریه "گرایش‌های ریخت شکنانه". معرفی و بررسی قابلیت کاربرد آن در نقد ترجمه. دو فصلنامه نقد زبان و ادبیات خارجی، دوره ششم، بهار و تابستان. شماره 10، 1-19.

انوری، ح . (1384). شوریده و بی قرار. تهران. نشر قطره.

انوری، ح. (1390). گلستان سعدی. تهران. نشر قطره.

خزائی، م . (1366). شرح گلستان. تهران. انتشارات جاویدان.

سعدی، مصلح بن عبدالله. (1396). گلستان. تهران. نشر آتیسا.

فرحزاد، ف/ تجویدی، غ/ بلوری، م. (1385). ترجمه: شاتلورت و کاوی، فرهنگ توصیفی اصطلاحات. تهران. انتشارات یلدا قلم.

کمالی، م. ج. (1397). بررسی کمی ترجمه‌های فرانسوی گلستان سعدی و بررسی کیفی برگردان چند حکایت با رویکرد تطبیقی. فصلنامة علمی- پژوهشی پژوهش‌های ادبیات تطبیقی. دورة 6 شمارة 4. 0-21 .

یوسفی، غ. (1374). دامنی از گل (گزیده گلستان سعدی). تهران. انتشارات سخن.

Alexeytseva,T. (2011). « L'explicitation en traduction litteraire et les risques qu’elle comporte ». De la linguistique à la traductologie. Interpreter /traduire, Lille, 213-227.

Hewson, L. (2018) « Explicitation and Implicitation : Testing the Limits of Translation Theory”, Impliciter, expliciter l’intervention du traducteur, Collection Truchement 1, Presse Universitaire de Liège, 15-31.

LEDERER, M. (1994). La traduction aujourd’hui - le modèle interpretatif. Paris : Hachette.

LEDERER, M. (2001-1976). Implicite et explicite. Interpreter pour traduire, coll. «Traductologie», nº 1. Paris : Didier Erudition. 37-71.

LEDERER, M. (1998).Traduire le culturel : la problematique de l’explicitation. Palimpsestes n°11 : Traduire la culture. Paris : Presse Universitaire, 161-171.

MARGOT J-C. (1979). Traduire sans trahir. La theorie de la traduction et son application aux textes bibliques. Lausanne: l’Age d’Homme.

MEDHAT-LECOCQ, H. (2018). Traduire la revolution egyptienne Vers une demarche interculturelle de la traduction, Impliciter, expliciter l’intervention du traducteur, Collection Truchement 1, Liège : Presse Universitaire de Liège, 181-197.

MOUNIN, G. (1963). Les problèmes theoriques de la traduction. Paris: Gallimard.

NEWMARK, P. (1988). A Textbook of Translation. New York: Prentice Hall.

NIDA, E. (1964). Toward a Science of Translating. Leiden: E. J. Brill.

OMAR-ALI SHAH. (1966). Le Jardin de roses (traduction de Gulistan). Paris : Edition Albin Michel.

SELESKOVICH, D/ Lederer, M. (2001 [1984]). La comprehension d’une pensee à travers son expression. Interpreter pour traduire. coll. «Traductologie», nº 1. Paris : Didier Erudition. 294-308.